Απομένουν, πλέον, 100 μέρες μέχρι τον πρώτο γύρο των προεδρικών εκλογών που θα πραγματοποιηθεί την 5η Φεβρουαρίου 2023. Εκατό μέρες στις οποίες ο προεκλογικός των υποψηφίων – μέχρι στιγμής έχουν ανακοινώσει την υποψηφιότητά τους ένας διψήφιος αριθμός ενδιαφερομένων – προφανώς μπαίνει σε ένα νέο πλαίσιο. Το διακύβευμα των εκλογών, κατά την άποψή μου, είναι διττό: πρώτον, αφορά στην αντιμετώπιση των προκλήσεων που ο Τόπος μας έχει να αντιμετωπίσει στο νέο γεωπολιτικό, γεωοικονομικό και ενεργειακό περιβάλλον και στις νέες συνθήκες που δημιουργούνται και αναντίλεκτα επηρεάζουν ή και θα επηρεάσουν την χώρα μας. Παράλληλα, τούτο το διακύβευμα περιλαμβάνει και ένα δεύτερο άξονα που αφορά στην αξιοποίηση των προοπτικών της χώρας μας, μετά την σταθερότητα που επιτεύχθηκε στο πλαίσιο της διακυβέρνησης του Δημοκρατικού Συναγερμού τα τελευταία δέκα χρόνια υπό τον Πρόεδρο Αναστασιάδη.
Ξεκινώντας από τον δεύτερο άξονα του διακυβεύματος των επερχόμενων προεδρικών εκλογών θα πρέπει να τονίσουμε τα γεγονότα που τον χαρακτηρίζουν. Ο άξονας αυτός εδράζεται στο ότι η παρακαταθήκη που θα δοθεί προς το νέο Πρόεδρο της Κυπριακής Δημοκρατίας είναι ιδιαίτερα σημαντική και θέτει τις βάσεις για την αντιμετώπιση των προκλήσεων και την ανάληψη των προοπτικών που έχει ο Τόπος μας.
Ένας πρώτος πυλώνας που αφορά σε αυτήν την παρακαταθήκη είναι η επιτυχής αντιμετώπιση των κρίσεων που κληθήκαμε να διαχειριστούμε ως Τόπος τα τελευταία χρόνια, ήτοι της οικονομικής κρίσης, με την χώρα να βρίσκεται στα πρόθυρα της χρεωκοπίας, την ανεργία να καλπάζει σε επίπεδα του 17% και 22 υποβαθμίσεις της κυπριακής οικονομίας και της κρίσης της πανδημίας την οποία κληθήκαμε να αντιμετωπίσουμε από το 2019-20 και εντεύθεν. Με συνετή πολιτική καταφέραμε, μεταξύ άλλων πολλών σημαντικών δεδομένων, να εξέλθουμε της αυστηρής επιτήρησης του μνημονίου το 2016, επαναφέρθηκε η οικονομία στην επενδυτική βαθμίδα, μειώθηκε δραστικά η ανεργία, επιτεύχθηκε θετικός ρυθμός ανάπτυξης και τερματίστηκε η λειτουργία των κοινωνικών παντοπωλείων, ενώ, για την αντιμετώπιση της πανδημίας του νέου κορονοϊού λήφθηκαν μέτρα στήριξης της δημόσιας υγείας αλλά και γενικότερα της οικονομίας στις δύσκολες περιόδους της πανδημίας με διάθεση 3,6 δισεκατομμυρίων ευρώ όσον αφορά στα σχέδια στήριξης της οικονομίας και προστασίας των πολιτών από την πανδημία.
Ένας δεύτερος πυλώνας που αφορά στον δεύτερο άξονα του διακυβεύματος των εκλογών είναι η συνετή δημοσιονομική πολιτική που ακολουθήθηκε και έχει επιφέρει θετικά πρόσημα παρά τις δυο μεγάλες κρίσεις που είχαμε να αντιμετωπίσουμε τα τελευταία χρόνια, με την ανάπτυξη να φτάνει το 2021 στο 5.7% και την ανεργία να παραμένει σε ποσοστά προ της πανδημίας, ενώ, παράλληλα, έχουμε τις δυνατότητες να αντιμετωπίσουμε μελλοντικές κρίσεις διασφαλίζοντας την μη κατάρρευση του κράτους μέσω εύηχων και εύσχημων προτάσεων που έχουν, όμως, ένα εφήμερο βαθμό ανακούφισης των πολιτών και διακινδυνεύουν την μακρόπνοη δημοσιονομική ευταξία που έχει δημιουργηθεί.
Ένας τρίτος πυλώνας σε σχέση με τον δεύτερο άξονα που περιγράφεται πιο πάνω είναι αυτός των μεταρρυθμίσεων και του εξορθολογισμού της λειτουργίας του κράτους. Μια από τις πιο σημαντικές μεταρρυθμίσεις του πυλώνα αυτού είναι, αναντίρρητα, το Γενικό Σύστημα Υγείας, ως επίσης και η δημιουργία πέντε Υφυπουργείων που εξορθολογίζουν την αποτελεσματικότερη λειτουργία του κράτους, ενώ την ίδια ώρα προχώρησε και η μεταρρύθμιση της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, η διασφάλιση της ελάχιστης εγγυημένης σύνταξης, η εφαρμογή του συστήματος του Ελάχιστου Εγγυημένου Εισοδήματος, η εισαγωγή του θεσμού των συμβασιούχων οπλιτών στην Εθνική Φρουρά και η μείωση, μεταξύ άλλων πολλών δεδομένων, της θητείας στο στράτευμα.
Ο πρώτος άξονας του διακυβεύματος είναι, ίσως, και ο πιο κρίσιμος, αφού η νέα Κυβέρνηση θα κληθεί να αντιμετωπίσει τις προκλήσεις που αναφύονται για τον Τόπο μας στο νέο γεωπολιτικό, γεωοικονομικό και ενεργειακό περιβάλλον και στις νέες συνθήκες που δημιουργούνται και αναντίλεκτα επηρεάζουν ή και θα επηρεάσουν την χώρα μας, ως επίσης και τον αναθεωρητισμό που επιδεικνύει έντονα η Τουρκία το τελευταίο χρονικό διάστημα και το μεταναστευτικό. Ο άξονας αυτός προφανώς δεν αφορά μόνο την Κύπρο του σήμερα, αλλά πρωτίστως την Κύπρο της επόμενης μέρας και συνδέεται άρρηκτα με την ανάληψη των προοπτικών που έχει ο Τόπος μας στη βάση της παρακαταθήκης που έχει αδρομερώς παρατεθεί πιο πάνω και του νέου περιβάλλοντος που δημιουργείται σε παγκόσμιο, ευρωπαϊκό και εθνικό επίπεδο και περιλαμβάνει, για παράδειγμα, τον ψηφιακό μετασχηματισμό, την ψηφιοποίηση των υπηρεσιών, την πράσινη μετάβαση, την γαλάζια οικονομία και άλλα.
Ο πρώτος πυλώνας του πρώτου άξονα αφορά στις προκλήσεις που έχουμε να αντιμετωπίσουμε. Σχεδόν παράλληλα με την κρίση της πανδημίας, έχει ήδη ξεκινήσει μια νέα παγκόσμια κρίση που απορρέει από τον πόλεμο στην Ουκρανία. Οι επιπτώσεις του πολέμου έχουν παγκόσμιο αποτύπωμα που έχει ήδη επηρεάσει την παγκόσμια τάξη πραγμάτων, με αλυσιδωτές συνέπειες στην οικονομία, την ενέργεια που ήδη σοβούσε ως κρίση λόγω της κλιματικής αλλαγής αλλά και στην δημιουργία μιας επισιτιστικής κρίσης, μεταξύ άλλων.
Ο δεύτερος πυλώνας αφορά στον αναθεωρητισμό της Τουρκίας, με τις συνεχείς και αναβαθμισμένες της προκλήσεις τόσο στο Αιγαίο, όσο και απέναντι στην Κυπριακή Δημοκρατία. Η ρητορική του Ερντογάν έχει ενταθεί και με ανεπίλυτο το Κυπριακό η κατάσταση μπορεί κάλλιστα να εκτραχυνθεί. Η επιθετικότητα της Τουρκίας πρέπει να θεωρείται σημαντικός παράγοντας που πρέπει να ληφθεί υπόψη, λαμβάνοντας μάλιστα υπόψη το γεγονός ότι το ερχόμενο καλοκαίρι η Τουρκία θα έχει εκλογές.
Το ευρύτερο γεωπολιτικό και γεωοικονομικό περιβάλλον είναι ιδιαίτερα αβέβαιο, όπως προκύπτει από τα πιο πάνω και απαιτείται η εγκατάσταση μιας αξιόπιστης κυβέρνησης που να μπορεί να ανταπεξέλθει στις προκλήσεις που έχουμε ενώπιον μας στις δύσκολες εποχές που έρχονται. Μιας κυβέρνησης που να μπορεί να διαχειριστεί κρίσεις και να αξιοποιήσει τις διεθνείς και ευρωπαϊκές τις διασυνδέσεις για την υποστήριξη των εθνικών μας συμφερόντων.
Ο τρίτος πυλώνας αφορά στο πρόγραμμα της επόμενης μέρας, για την Κύπρο του αύριο και την πλήρη αξιοποίηση του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας. Επί τούτου, θα πρέπει να μπορέσουμε να προβούμε σε εκείνες τις μεταρρυθμίσεις που είναι απαραίτητες για την εκταμίευση των κονδυλίων και την συνέχιση της σταθερής μας πορείας, με εμπειρία, ικανότητα και αποτελεσματικότητα στις δράσεις μας. Υπενθυμίζεται ότι το σχέδιο Κύπρος – το Αύριο αφορά στην μεγαλύτερη μεταρρυθμιστική και αναπτυξιακή παρέμβαση της Κυπριακής Δημοκρατίας, ύψους πέραν των τεσσάρων δισεκατομμυρίων ευρώ.
Η νέα Κυβέρνηση που θα αναδειχθεί τον Φεβρουάριο του 2023 θα πρέπει με σύνεση και αποτελεσματικότητα να εξασφαλίσει την ασφάλεια, την ευημερία των πολιτών και την περαιτέρω αναβάθμιση της χώρας μας σε διεθνές, ευρωπαϊκό και περιφερειακό επίπεδο. Την ευθύνη την έχουν οι πολίτες ούτως ώστε να έχουμε μια ικανή κυβέρνηση που μπορεί να αντιμετωπίσει τις προκλήσεις και να αξιοποιήσει τις προοπτικές όπως αυτές έχουν ακροθιγώς αναφερθεί πιο πάνω. Για την Κύπρο της επόμενης μέρας, για την Κύπρο του αύριο.
Ο Δρ. Αντώνης Στ. Στυλιανού είναι Λέκτορας Νομικής στο Πανεπιστήμιο Λευκωσίας, LL.B Law (Bristol), Ph.D in Law – International Law and Human Rights (Kent), Διευθυντής Μονάδας Νομικής Κλινικής Πανεπιστημίου Λευκωσίας
