«Πρέπει να είμαι υπερ-παραγωγικός, να εργάζομαι περισσότερες ώρες, να είμαι πάντα σε αφύπνιση και να κάνω πολλά πράγματα ταυτόχρονα!» – Αυτές είναι κάποιες από τις σκέψεις που έχουν πολλοί εργαζόμενοι σήμερα.
Αυτές οι πεποιθήσεις έχουν κάποια βάση, εφόσον οι ανάγκες και οι απαιτήσεις στον εργασιακό χώρο αυξάνονται με εκθετικό ρυθμό. Δεν θα μπορούσαμε όμως να αγνοήσουμε το γεγονός ότι μας βάζουν σε ένα φαύλο κύκλο, όπου είμαστε υπερ-συνδεδεμένοι, σε ένα περιβάλλον διαρκούς εξέλιξης και ταυτόχρονα οικονομικής και υγειονομικής κρίσης. Επιπλέον, λόγω της πανδημίας και της τηλε-εργασίας, πολλοί αντιμετωπίζουν απρόβλεπτες συνθήκες διαβίωσης και κοινωνικής αποστασιοποίησης, κάτι επιδεινώνει την κατάσταση. Αυτά παρουσιάζονται ως νέα προβλήματα, πώς θα μπορούσαμε όμως να αξιοποιήσουμε τα μαθήματα που έχει να προσφέρει η επίλυσή τους;
Σε εποχές κρίσης, μπορούμε να πούμε ότι είναι η κατάλληλη περίοδος για αναδιαμόρφωση των συνθηκών, και όχι απλή αντιμετώπιση των συμπτωμάτων που αυτές αναδεικνύουν. Τι μας αποκάλυψε η πανδημία; Ότι σε πολλές περιπτώσεις δεν υπάρχουν το εύφορο έδαφος για την αξιοποίηση και την προσαρμογή των εργαζομένων και κυρίως την προστασία της ψυχικής τους υγείας. Πολλοί καταλήγουν με χρόνιο άγχος, ψυχοσωματικά προβλήματα, επαγγελματική εξουθένωση και όλα αυτά σε ένα πλαίσιο κανονικότητας, το οποίο εμένα προσωπικά με τρομάζει!
Με τον τρόπο αυτό παρουσιάζεται το πρόβλημα- τι θα λέγατε να δούμε κάποιες λύσεις;
Ίσως νομίζουμε ότι η ψυχική υγεία είναι υπόθεση προσωπικής ευθύνης. Πόσο αλήθεια είναι όμως αυτό σε ένα πλαίσιο που κανονικοποιεί την φαινόμενα που αναφέρθηκαν;
Για το λόγο αυτό, έχοντας και εγώ η ίδια αντιμετωπίσει καταστάσεις που ένιωθα ότι το στρες είναι άρρηκτα συνδεδεμένο με τη σημασία της εργασίας μου, πήρα την απόφαση να βγω από το φαύλο κύκλο και να εστιάσω στο πως μπορεί ο κάθε εργαζόμενος να βιώνει την αρμονία και την ανάπτυξη στην εργασία του. Τα τελευταία δύο χρόνια, μελετώντας πιο «ανατολικές πρακτικές», όπως τη Yoga και το διαλογισμό, συνάντησα την έννοια της ενσυνειδητότητας (mindfulness). Η ενσυνειδητότητα έχει τις ρίζες της σε βουδιστικές πρακτικές και εισχωρεί σιγά σιγά και στη δυτική κουλτούρα με κύριο στόχο τη διαχείριση του στρες.
Τι είναι η ενσυνειδητότητα; Είναι μια δεξιότητα που μπορώ να καλλιεργήσω. Αυτό αποτελεί μια πολύ καλή αρχή! Αναλυτικότερα, ενσυνειδητότητα είναι:
Τι: Η εστίαση της προσοχής και η παρατήρηση με πρόθεση …
Σε τι: … σε προσωπικές εμπειρίες, αισθήσεις, σκέψεις, συναισθήματα …
Πότε: … στην παρούσα στιγμή, στο τώρα …
Πώς: … με φιλική περιέργεια και χωρίς επικριτικότητα.
Η δεξιότητα της ενσυνειδητότητας περιλαμβάνει πρακτικές όπως:
- Διαλογισμός
- Τεχνικές Αναπνοής
- Εστίαση της προσοχής σε ένα μόνο πράγμα
- Αντίληψη των πέντε αισθήσεων
- Ενεργητική ακρόαση
- Σιωπηλός περίπατος
- Επικοινωνία με συμπόνια
Αυτές οι πρακτικές έχουν πολλαπλά οφέλη. Διάφορες έρευνες αναφέρουν το θετικό αντίκτυπο στη διαχείριση του στρες, στην παραγωγικότητα, στην επικοινωνία, στη δημιουργικότητα αλλά και στο αίσθημα ικανοποίησης από την εργασία και τη ζωή γενικότερα. Αυτά είναι τα οφέλη σε προσωπικό επίπεδο, μπορείτε όμως να φανταστείτε ένα εργασιακό περιβάλλον που προωθεί τέτοιες πρακτικές; Ίσως μοιάζει κάπως ουτοπικό;
Και όμως συμβαίνει! Δεν είναι τυχαίο ότι οι μεγαλύτερες εταιρείες, αλλά και τα πιο ανεπτυγμένα εκπαιδευτικά συστήματα παγκοσμίως, χρησιμοποιούν τεχνικές ενσυνειδητότητας.
Τι θα μπορούσε να γίνει για να ενσωματώσουμε τέτοιες τεχνικές στην εργασία μας; Κάποιες προτάσεις για τις επιχειρήσεις θα μπορούσαν να περιλαμβάνουν τα εξής:
- Ενσυνειδητότητα για την ανάπτυξη των εργαζομένων
Η συνεχής επένδυση στο προσωπικό μπορεί να προσφέρει σε άλλες δεξιότητες, όπως η ενεργητική ακρόαση, η αποτελεσματική επικοινωνία, η συναισθηματική ευελιξία, η διαχείριση κρίσεων και η αποτελεσματική ηγεσία. Επιπλέον, θωρακίζει και αναπτύσσει τους εργαζόμενους, και τη σύνδεσή τους με την ίδια την επιχείρηση. Αυτό μπορεί να επιτευχθεί με τη διοργάνωση διαδραστικών σεμιναρίων και προγραμμάτων όπου οι εργαζόμενοι μπορούν να εξασκήσουν αυτές τις δεξιότητες και βιωματικά να τις ενσωματώσουν στην καθημερινότητά τους. - Ενσυνειδητότητα και αρμονία προσωπικής και επαγγελματικής ζωής
Αν και η αρμονία έχει μια προσωπική ερμηνεία, η στρατηγική των επιχειρήσεων θα μπορούσε να προωθεί την σωματική και ψυχική υγεία. Ενέργειες όπως η προσθήκη πρακτικών ενσυνειδητότητας και διαλογισμού, διοργάνωση μαθημάτων Yoga και άλλων τύπων σωματικής άσκησης ή συνδρομές για τους κατάλληλους χώρους εκγύμνασης, η ατομική και ομαδική στήριξη για τη διαχείρηση στρες και την πρόληψη της εργασιακής εξουθένωσης. - Ενσυνειδητότητα και επένδυση στο αίσθημα της ομάδας
Σκεφτείτε την επιχείρηση να λειτουργεί ως μία ομάδα ατόμων με κοινό στόχο την ανάπτυξή της. Η ευημερία ενός τμήματος επηρεάζει την ολότητα της επιχείρησης ενώ η σύνδεση και η επικοινωνία των εργαζομένων μπορεί να βοηθήσει στη δημιουργία των κατάλληλων εργασιακών συνθηκών. Ο τρόπος που μπορεί αυτό να επιτευχθεί είναι με την οργάνωση δραστηριοτήτων που δίνουν χώρο στην κατανόηση των επιμέρους τμημάτων της και των αναγκών τους φέρνοντας στο επίκεντρο τον άνθρωπο. Αυτές περιλαμβάνουν εκδηλώσεις με πρωτοβουλία της επιχείρησης, διαδραστικά παιχνίδια ακόμη και σε virtual μορφή, και η καθιέρωση μιας είδους επικοινωνίας σε συστηματική βάση. « Η ενσυνειδητότητα δε θα έπρεπε να θεωρείται κάτι που είναι καλό να υπάρχει, αλλά κάτι που πρέπει να υπάρχει στο χώρο εργασίας: είναι ένας τρόπος να κρατήσουμε το νου μας υγιή, να στηρίξουμε τον αυτοέλεγχο, την ικανότητα για αποτελεσματική λήψη αποφάσεων και να προστατέψουμε τους εαυτούς μας από το τοξικό στρες. -Harvard Business Review
Κλείνοντας, έχοντας βιώσει την αλλαγή με τη βοήθεια της ενσυνειδητότητας στη ζωή μου, μπορώ να μοιραστώ ότι με την ανάπτυξη και την ενσωμάτωση πρακτικών σε προσωπικό και επαγγελματικό επίπεδο, μπορούμε πλέον να ανακαλύψουμε ότι πράγματα που ψάχνουμε έξω από εμάς, όπως γαλήνη και αρμονία, είναι πάντα διαθέσιμα μέσα μας!
Η Χριστίνα Ντούκα είναι Life Coach και Υoga Instructor
