Η ανάληψη της Προεδρίας του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου από την Γαλλία την 1η Ιανουαρίου 2022 για έξι μήνες σηματοδοτεί ένα ιστορικό ορόσημο για την Ευρωπαϊκή Ένωση αφού, μια από τις μεγαλύτερες συνιστώσες της Ένωσης, αναλαμβάνει την προεδρία και οριοθετεί το όραμά της για την Ευρώπη του αύριο. Η παρούσα κατάσταση πραγμάτων, σε παγκόσμιο επίπεδο, συνεχίζει να χαρακτηρίζεται από ιδιάζουσες συνθήκες και σημαντικές προκλήσεις, πρωτίστως αυτές που αφορούν στην πανδημία του Covid-19.
Η πανδημία δημιούργησε μια καινοφανή τάξη πράγματων που επηρέασε έντονα τις ευρωπαϊκές (όπως, φυσικά, και τις παγκόσμιες) κοινωνίες και είχε (και έχει) αντίκτυπο σε όλες τις εκφάνσεις της καθημερινότητάς μας. Σε αυτό το πλαίσιο, το όραμα για την Ευρώπη του αύριο δεν θα μπορούσε να είναι άλλο από την δημιουργία εκείνων των συνθηκών που να επιτρέπουν στον πλέον δυναμικό περιφερειακό πολιτικό οργανισμό στον κόσμο την αμεσότητα στις αντιδράσεις του σε κρίσεις, τον περαιτέρω ενεργό ρόλο στα παγκόσμια τεκταινόμενα και στην διασφάλιση της βιωσιμότητας του.
Οι προτεραιότητες της Γαλλικής Προεδρίας του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου εστιάζονται σε τρεις βασικούς άξονες που αποτελούν την πεμπτουσία της πιο πάνω συνοπτικής παράθεσης των προκλήσεων για την Ευρώπη του αύριο: Πρώτον, μια Ευρωπαϊκή Ένωση που να επιδεικνύει την κυριαρχία της∙ δεύτερον, ένα νέο ευρωπαϊκό μοντέλο ανάπτυξης∙ και τρίτον, μια πιο ανθρώπινη Ευρώπη – μια Ένωση πιο κοντά στους πολίτες της.
Σε σχέση με τον πρώτο πυλώνα τονίζεται η ενίσχυση του χώρου του Σένγκεν, η προστασία των ευρωπαϊκών συνόρων, ο έλεγχος της μετανάστευσης και η βελτίωση της πολιτικής ασύλου της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ενώ παράλληλα τονίζονται οι εξωτερικές δράσεις της Ένωσης, συμπεριλαμβανομένων των αμυντικών της πολιτικών, της ενίσχυσης του ρόλου της στα διεθνή τεκταινόμενα, η διασφάλιση της σταθερότητας στις γειτνιάζουσες περιοχές αλλά και η ανανεωμένη σχέση της με την Αφρική. Όσον αφορά στον δεύτερο πυλώνα, οι προοπτικές και προκλήσεις αφορούν στις παραγωγικές δυνατότητες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, την ενίσχυση της καινοτομίας και της τεχνολογικής αριστείας, η υλοποίηση των κλιματικών στόχων που έχει θέσει η Ένωση, ο ρόλος της Ευρώπης στο νέο ψηφιακό περιβάλλον και η περαιτέρω στήριξη του τομέα της εκπαίδευσης και της ανάπτυξης. Τέλος, σε σχέση με τον τρίτο πυλώνα προτεραιοτήτων για την Ευρωπαϊκή Ένωση, επισημαίνεται η αναγκαιότητα όπως η Ένωση καταστεί πιο ανθρώπινη και πιο προσιτή στους πολίτες της, τονίζοντας την σημασία για την Διάσκεψη για το Μέλλον της Ευρώπης και δίνοντας έμφαση στον πολιτισμό, την επιστήμη και τον σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και των θεμελιωδών ελευθεριών, σε πλήρη συνάρτηση με την εξέλιξη του κράτους δικαίου που να είναι συμπεριληπτικό, δίκαιο και προσβάσιμο.
Ειδικότερα, η ατζέντα για την Ευρώπη του αύριο περιλαμβάνει ζητήματα που άπτονται, για παράδειγμα, των τομέων των γενικών υποθέσεων ως τυγχάνουν χειρισμού από τους θεσμούς της Ευρωπαϊκής Ένωσης, με έμφαση στον τομέα της αντιμετώπισης της πανδημίας, του εμβολιαστικού προγράμματος, της διασφάλισης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και των θεμελιωδών ελευθεριών, την ενίσχυση της έννοιας της δημοκρατικοποίησης και του σεβασμού του κράτους δικαίου, την καταπολέμηση υβριδικών απειλών και την οικονομική, κοινωνική και εδαφική συνοχή με ιδιαίτερη έμφαση στην καινοτομία, την μείωση της εξάρτησης από τον άνθρακα, την συνδεσιμότητα, την κοινωνική συνοχή και την χρηστή διακυβέρνηση.
Επιπρόσθετοι τομείς ενδιαφέροντος αφορούν στα οικονομικά ζητήματα και τις εσωτερικές υποθέσεις που αφορούν στην Ευρωπαϊκή Ένωση και στα κράτη – μέλη της, με έμφαση στον συντονισμό των οικονομικών πολιτικών των κρατών – μελών, την πλήρη εφαρμογή του σχεδίου ανάκαμψης, τις προοπτικές για την μελλοντική ανάπτυξη και την ψηφιακή μετάβαση, ως επίσης και στη συνέχιση των μεταρρυθμίσεων που αφορούν στο άσυλο και την μετανάστευση, την ενίσχυση της αστυνομικής συνεργασίας, της πολιτικής προστασίας και της προσαρμογής της δικαστικής συνεργασίας στη νέα ψηφιακή εποχή.
Ιδιαίτεροι τομείς ενδιαφέροντος αποτελούν αυτοί που άπτονται των εργατικών / εργασιακών σχέσεων, της κοινωνικής πολιτικής, της υγείας και της προστασίας των καταναλωτών, με δράσεις που άπτονται ζητημάτων ανταγωνισμού, το πακέτο “Fit for 55” που αφορά πρωτίστως στην απεξάρτηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης από πηγές ενέργειας που βαρύνουν το περιβάλλον, στα πλαίσια πάντοτε της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας, τις μεταφορές και τις επικοινωνίες, την γεωργία και την αλιεία, την εκπαίδευση, τη νεολαία, τον πολιτισμό και τον αθλητισμό και άλλα επιμέρους ζητήματα που αφορούν, γενικότερα, στην ευημερία της κοινωνίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Καταληκτικά και λαμβάνοντας υπόψη τα πιο πάνω, η Ευρώπη του αύριο οφείλει να συμπεριλαμβάνει κατ’ ελάχιστον την αξιοποίηση των προοπτικών της, ως οριοθετούνται πιο πάνω. Σε μια κρίσιμη γεωπολιτική συγκυρία, με τις υφιστάμενες προκλήσεις που απασχολούν την διεθνή κοινότητα και τις τεράστιες προοπτικές που αναδεικνύονται με την εξέλιξη των νέων τεχνολογιών, η Ευρωπαϊκή Ένωση θα πρέπει να προχωρήσει στη βάση της πιο πάνω ατζέντας και να καταστεί εύρωστη, εύρυθμη και ευοίωνη.
Ο Δρ. Αντώνης Στ. Στυλιανού είναι Λέκτορας Νομικής στο Πανεπιστήμιο Λευκωσίας, LL.B Law (Bristol), Ph.D in Law – International Law and Human Rights (Kent), Διευθυντής Μονάδας Νομικής Κλινικής Πανεπιστημίου Λευκωσίας
