Μια κατάσταση χρόνιας έκτακτης ανάγκης ακολουθεί τη δήλωση ΕΕ-Τουρκίας του Μαρτίου 2016, παρά τη διαβεβαίωση ότι όλα τα άτομα θα προστατεύονταν σύμφωνα με τα σχετικά διεθνή πρότυπα και σε σχέση με την αρχή της μη επαναπροώθησης. Αυτό το προσωρινό και έκτακτο μέτρο παρουσιάστηκε ως απαραίτητο για τον τερματισμό της ανθρώπινης ταλαιπωρίας και την αποκατάσταση της δημόσιας τάξης. Πέντε χρόνια μετά από τη δήλωση ΕΕ-Τουρκίας, η ανθρωπιστική κατάσταση δεν βελτιώθηκε. Αντιθέτως, επιδεινώθηκε σταθερά. Τα τελευταία πέντε χρόνια, η συμφωνία ΕΕ-Τουρκίας έχει εγκλωβίσει χιλιάδες άντρες, γυναίκες και παιδιά σε υπερπλήρεις χώρους που χαρακτηρίζονται από έλλειψη υγιεινής και ασφάλειας, απαράδεκτες συνθήκες και περιορισμένη πρόσβαση σε βασικές υπηρεσίες υγείας, με αποτέλεσμα την επιδείνωση της υγείας τους και εκτεταμένη δυστυχία.
12.661 άνθρωποι είναι εγκλωβισμένοι αυτή τη στιγμή σε άθλιες συνθήκες στα πέντε hotspot στα νησιά. Η συντριπτική πλειοψηφία των ανθρώπων αυτών προέρχονται από χώρες όπως το Αφγανιστάν, τη Συρία και Σομαλία, ενώ σχεδόν οι μισοί είναι γυναίκες και παιδιά. Στην ηπειρωτική χώρα, χιλιάδες μετανάστες, ζουν σε καταυλισμούς ή σε δομές φιλοξενίας, ή και στο δρόμο. Από τον Ιούλιο του 2019, οι αιτούντες/ούσες άσυλο και τα παιδιά μεταναστών/ριών συναντούν σημαντικά προσκόμματα ως προς την πρόσβαση τους στο δημόσιο σύστημα υγείας στην Ελλάδα. Ο νόμος περί ασύλου που εισήχθη το Νοέμβριο ρύθμιζε το ζήτημα, αλλά εξακολουθούν να λείπουν τα μέτρα εφαρμογής, θέτοντας σε κίνδυνο τη ζωή και την υγεία χιλιάδων παιδιών και ενηλίκων.
Περίπου 50% των αιτούντων άσυλο και προσφύγων που συμμετέχουν στο πρόγραμμα ESTIA, δεν έχουν λάβει ΑΜΚΑ. Η αμέλεια της ελληνικής κυβέρνησης να εξαλείψει τα υφιστάμενα εμπόδια που αντιμετωπίζουν οι αιτούντες άσυλο στην πρόσβαση στη δημόσια υγειονομική περίθαλψη, εκτός από τις ανθυγιεινές συνθήκες διαβίωσης, δημιουργεί το έδαφος για μελλοντικά κρούσματα ασθενειών, συμπεριλαμβανομένων ασθενειών που μπορούν να προληφθούν από εμβόλια, όπως η ηπατίτιδα Α, ιλαρά και μηνιγγίτιδα, ενώ ταυτόχρονα έχουν σοβαρές επιπτώσεις σε άτομα που πάσχουν από χρόνιες ασθένειές όπως ο HIV/AIDS και ο διαβήτης.
Στην Ελλάδα, πρώιμα ερευνητικά δεδομένα δείχνουν ότι οι μετανάστες και πρόσφυγες οι οποίοι διαβιούν εγκλεισμένοι στα Κέντρα Φιλοξενίας και Ταυτοποίησης σε συνθήκες απόλυτου συγχρωτισμού, στερούμενοι στοιχειωδών μέσων προφύλαξης, έχουν έως και τριπλάσιο κίνδυνο λοίμωξης από το νέο κορονοϊό σε σχέση με τον γενικό πληθυσμό. H πολιτική περιορισμού και αποτροπής της Ευρωπαϊκής Ένωσης ως προς τη διαχείριση της μετανάστευσης χωλαίνει. H ελληνική κυβέρνηση, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και τα κράτη-μέλη πρέπει να αναλάβουν τις ευθύνες τους και να δώσουν τέλος σε αυτή την απαράδεκτη και ολέθρια κρίση. Πρέπει να δώσουν άμεσα τέλος στην εφαρμοζόμενη πολιτική περιορισμού προκειμένου να προστατευτεί η ανθρώπινη αξιοπρέπεια, να αποτραπεί ο αδικαιολόγητος πόνος και να διασφαλιστεί ο σεβασμός των θεμελιωδών δικαιωμάτων.
Ο Απόστολος Βεΐζης είναι Ιατρός και Γενικός Διευθυντής της ανθρωπιστικής οργάνωσης * INTERSOS Hellas
*Η INTERSOS δραστηριοποιείται στην Ελλάδα από το 2016 με προγράμματα για πρόσφυγες και μετανάστες. Αυτή τη στιγμή, παρεμβαίνει στην Ήπειρο, τη Θεσσαλία και τη Λέσβο.
