Η ψήφιση του Κανονισμού της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για το Ψηφιακό Πιστοποιητικό Covid της Ευρωπαϊκής Ένωσης από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο την 9η Ιουνίου 2021 αποτελεί ένα σημαντικό ορόσημο στην προσπάθεια αντιμετώπισης των ζητημάτων που έχουν προκύψει από την πανδημία του νέου κορονοϊού ειδικά όσον αφορά την διακίνηση των ευρωπαίων πολιτών και πολιτών τρίτων κρατών εντός της Ευρωπαϊκής περιφέρειας. Στόχος του ευρωπαϊκού πιστοποιητικού είναι η διευκόλυνση της ελεύθερης κυκλοφορίας και η σταδιακή και συντονισμένη άρση των περιορισμών, με ημερομηνία εφαρμογής από την 1η Ιουλίου 2021 και για διάστημα 12 μηνών. Η διαδικασία υποβοηθείται από την εκταμίευση 100 εκ. ευρώ από την Ευρωπαϊκή Ένωση για την αγορά τεστ, ούτως ώστε να καταστούν πιο προσβάσιμα και πιο οικονομικά.
Η ουσία του Κανονισμού αφορά στην έννοια της ελευθερίας διακίνησης στα κράτη – μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, που αποτελεί θεμελιώδες δικαίωμα που οριοθετείται από τις Συνθήκες της Ένωσης και αντιμετωπίζει ακριβώς τα προβλήματα που έχουν δημιουργηθεί λόγω της πανδημίας του νέου κορονοϊού, παραθέτοντας ένα ξεκάθαρο νομικά θεσμοθετημένο πλαίσιο που καθορίζει την διασυνοριακή μετακίνηση των ευρωπαίων πολιτών και πολιτών τρίτων κρατών. Το πιστοποιητικό καθορίζει μια κοινή, πλήρως διαλειτουργική, συμβατή, ασφαλή και επαληθεύσιμη μέθοδο αναγνώρισης ατόμων που έχουν εμβολιαστεί, ατόμων που έχουν νοσήσει από τον κορονοϊό και ατόμων που έχουν πρόσφατο αρνητικό αποτέλεσμα διαγνωστικού ελέγχου ούτως ώστε να τους παρέχει την ενάσκηση του δικαιώματος τους ελεύθερης διακίνησης. Υπενθυμίζεται, φυσικά, ότι σύμφωνα με το ενωσιακό δίκαιο, τα κράτη – μέλη έχουν το δικαίωμα να περιορίζουν το δικαίωμα της ελεύθερης κυκλοφορίας για λόγους δημόσιας υγείας, στη βάση, όμως, συγκεκριμένων και περιορισμένων λόγων δημόσιου συμφέροντος και πάντοτε στη βάση των αρχών της αναλογικότητας και της απαγόρευσης των διακρίσεων.
Μέσω του σχετικού Κανονισμού που προβλέπει το ευρωπαϊκό πιστοποιητικό covid, η Ευρωπαϊκή Ένωση αποδεικνύει στην πράξη την πολυμέρεια στην οποία εδράζει την ύπαρξή της γενικά και ειδικά όσον αφορά την ενάσκηση του δικαιώματος ελεύθερης διακίνησης αφού μέσω του πιστοποιητικού αποφεύγονται μονομερείς ενέργειες και μέτρα για τον περιορισμό της διασποράς του κορονοϊού, τα οποία δυνητικά μπορούν να εμποδίσουν την λειτουργία της εσωτερικής αγοράς και του θεμελιώδους δικαιώματος της ελεύθερης κυκλοφορίας. Οι βασικές παράμετροι που περιλαμβάνονται στον Κανονισμό είναι: η πρόληψη, εντοπισμός, η διερεύνηση και η δίωξη της απάτης και των παράνομων πρακτικών σε σχέση με την έκδοση και τη χρήση των πιστοποιητικών∙ η ισότιμη πρόσβαση στα πιστοποιητικά για όλους τους πολίτες της Ένωσης∙ η απλότητα και ευχρηστία των πιστοποιητικών∙ η δωρεάν έκδοσή τους∙ η χρήση ενός μοναδικού αναγνωριστικού κώδικα του πιστοποιητικού, ώστε να μην επιτρέπεται η άμεση ταυτοποίηση του κατόχου∙ η προστασία των προσωπικών δεδομένων και η διασφάλιση της προστασίας του ψηφιακού πιστοποιητικού από απειλές κατά της κυβερνοασφάλειας∙ η απαγόρευση διακρίσεων με βάση την κατοχή συγκεκριμένης κατηγορίας πιστοποιητικού∙ και, ο σεβασμός των θεμελιωδών δικαιωμάτων και των αρχών που κατοχυρώνονται από τον Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Μέσω της θέσπισης του Κανονισμού για το Ψηφιακό Πιστοποιητικό Covid της Ευρωπαϊκής Ένωσης γίνεται, πλέον, ένα επιπρόσθετο βήμα για την επαναφορά στην κανονικότητα μας, μετά τα περιοριστικά μέτρα που έχουν ληφθεί και λαμβάνονται ακόμα κατά την διάρκεια της πανδημίας του Covid-19. Η επαναφορά τούτη γίνεται μέσω της διασφάλισης του δικαιώματος ελεύθερης κυκλοφορίας την ίδια ώρα που λαμβάνονται υπόψη τα επιδημιολογικά δεδομένα που ισχύουν και η προστασία της δημόσιας υγείας.
Ο Δρ. Αντώνης Στ. Στυλιανού είναι Λέκτορας Νομικής στο Πανεπιστήμιο Λευκωσίας, LL.B Law (Bristol), Ph.D in Law – International Law and Human Rights (Kent), Διευθυντής Μονάδας Νομικής Κλινικής Πανεπιστημίου Λευκωσίας.
