Η επικράτηση των Ταλιμπάν στο Αφγανιστάν φέρνει την Ευρώπη αντιμέτωπη με μια νέα ανθρωπιστική κρίση.
Είναι πλέον πέραν πάσης αμφιβολίας ότι οι πολιτικές εξελίξεις θα τροφοδοτήσουν ένα νέο προσφυγικό κύμα, με την Ευρώπη να βρίσκεται αντιμέτωπη μπροστά σε νέες προκλήσεις ως προς τη διαχείριση των μεταναστευτικών ροών.
Κύπρος: Πώς επηρεάζεται από την κρίση στο Αφγανιστάν – Ανησυχία για ροές από τα κατεχόμενα μέσω της Τουρκίας
Η Κύπρος βιώνει ακόμη τις συνέπειες από το μεγάλο προσφυγικό κύμα της Συρίας, ενώ ακόμη οι προσπάθειες μας για να υπάρχει ίση ευθύνη και κατανομή μεταξύ των κρατών μελών της ΕΕ για τις πιέσεις που δέχονται τα κράτη μέλη πρώτης γραμμής στη διαχείριση των μεταναστευτικών ροών, στο πλαίσιο της αλληλεγγύης, δεν έχουν τύχει της αναμενόμενης- μέχρι στιγμής- ανταπόκρισης.
Ως χώρες πρώτης υποδοχής, Ελλάδα και Κύπρος, ανησυχούμε έντονα απέναντι στην προοπτική ενός νέου, μη ελεγχόμενου προσφυγικού κύματος.
Οι αριθμοί έχουν ξεπεράσει προ πολλού τις δυνατότητες μας ως προς την υποδοχή μεταναστών.
Η Κύπρος συνεχίζει να κατέχει την ανεπιθύμητη πρωτιά στις αιτήσεις ασύλου κατ’ αναλογία πληθυσμού, σε σύγκριση με τα λοιπά κράτη μέλη της ΕΕ. Χαρακτηριστικά, μέχρι το τέλος Ιουλίου 2021 υποβλήθηκαν συνολικά 7140 αιτήσεις για πολιτικό άσυλο, αριθμός μεγαλύτερος σε σύγκριση με το 2020, που υποβλήθηκαν συνολικά 7094 αιτήσεις για όλο το έτος. Ταυτόχρονα εκκρεμούν αιτήματα σχεδόν 19,000 ατόμων.
Το τελευταίο διάστημα το Υπουργείο Εσωτερικών πέτυχε να δομήσει μια εντελώς νέα μεταναστευτική πολιτική, τόσο σε Νομοθετικό και διαδικαστικό επίπεδο όσο και σε θέματα ουσιαστικής ενίσχυσης και δημιουργίας υποδομών.
Μηδενίσαμε τα φαινόμενα των εικονικών γάμων και φοιτητών, περιορίσαμε τις θαλάσσιες αφίξεις, ενώ δυσκολέψαμε τη δράση των διακινητών και στην πράσινη γραμμή. Μειώσαμε κατά 50% τις αιτήσεις ασύλου το 2020, ενώ το πρώτο εξάμηνο του 2021, είμαστε με διαφορά η χώρα μέλος με τις περισσότερες απορρίψεις αιτήσεων ασύλου που ξεπέρασαν τις 6000.
Παρά τη σαφέστατη βελτίωση των επιδόσεων μας, που μαρτυρούν ότι βρισκόμαστε στο σωστό δρόμο, οι υποκινούμενες εισροές από την Τουρκία μέσω των κατεχομένων και της πράσινης γραμμής συνεχίζουν να χαρακτηρίζονται ως η «αχίλλειος πτέρνα» μας στην προσπάθεια διαχείρισης των μεταναστευτικών ροών.
Ως εκ τούτου, οι ανησυχίες μας σε ό,τι αφορά στις προσφυγικές ροές από το Αφγανιστάν, εστιάζονται κυρίως στην προώθηση παράτυπων μεταναστών μέσω της διόδου των νοτίων παραλίων της Τουρκίας προς τα κατεχόμενα και ακολούθως στην Κυπριακή Δημοκρατία, μέσω της πράσινης γραμμής.
Είναι η δίοδος που μέχρι και σήμερα, αποδεδειγμένα, χρησιμοποίησε το 75% των μεταναστών για να διέλθει παράνομα στις ελεύθερες περιοχές, με την πλειοψηφία αυτών να είναι Σύριοι υπήκοοι.
Είναι λοιπόν αναμενόμενο ότι τα τεκταινόμενα στο Αφγανιστάν, εάν δεν ληφθούν τα ενδεδειγμένα μέτρα αποτροπής, θα οδηγήσουν εκατοντάδες χιλιάδες Αφγανούς να αναζητήσουν ασφαλές καταφύγιο, είτε στο γειτονικό Ιράν, είτε να κατευθυνθούν προς τη γείτονα Τουρκία με ό,τι αυτό συνεπάγεται.
Κινητοποίηση για αντιμετώπιση των επιπτώσεων
Με το βλέμμα στραμμένο στις εξελίξεις στο Αφγανιστάν, οι κυπριακές αρχές βρίσκονται σε πλήρη κινητοποίηση σε ό,τι αφορά στην αντιμετώπιση των επιπτώσεων από μια ενδεχόμενη προσφυγική κρίση. Είναι γεγονός ότι η Κύπρος δεν αντέχει μια νέα Συρία, ένα νέο κύμα εισροής μεταναστών.
Πρότασή μας, η οποία έχει κατατεθεί και προς τους ομολόγους μου στην ΕΕ και έχει τύχει της θερμής στήριξης τους συμπεριλαμβάνοντας την και στα συμπεράσματα του πρόσφατου έκτακτου Συμβουλίου, στις 31 Αυγούστου, είναι η γενναιόδωρη χρηματοδότηση διεθνών οργανισμών της Ύπατης Αρμοστείας των Ηνωμένων Εθνών όπως η UNHCR και ΙΟΜ, ώστε με τη σειρά τους να οργανώσουν χώρους υποδοχής στις γειτνιάζουσες με το Αφγανιστάν χώρες διαμετακόμισης. Στόχος να αποφευχθεί η «ανεξέλεγκτη» ροή μεταναστών από το Αφγανιστάν, δίνοντας στήριξη και δημιουργώντας ασφαλείς και οργανωμένους καταυλισμούς για τους Αφγανούς πρόσφυγες.
Επιπλέον, αίτημα μας, εδώ και καιρό, είναι η ενεργοποίηση του FRONTEX στα νότια παράλια της Τουρκίας. Ενδεχόμενες μεταναστευτικές ροές από το Αφγανιστάν αναμένεται να ακολουθήσουν την ίδια οδό, όπως και στην περίπτωση της Συρίας. Δηλαδή μέσω της Τουρκίας να επιχειρήσουν είσοδο στην Ευρώπη, μέσω των χωρών της πρώτης γραμμής και ιδιαίτερα της Κύπρου, μέσω κατεχομένων και της πράσινης γραμμής.
Ωστόσο, παρά το γεγονός ότι ο οργανισμός FRONTEX έχει ανταποκριθεί θετικά στο αίτημα μας για περιπολίες, απαιτείται η πολιτική στήριξη της ΕΕ, η οποία είναι συνυφασμένη με τη συνεργασία, που δυστυχώς δεν επιδεικνύει, η τουρκική Κυβέρνηση.
Στο πρόσφατο Συμβούλιο Εσωτερικών Υποθέσεων που διενεργήθηκε για την διαχείριση της Αφγανικής κρίσης, οι Υπουργοί Εσωτερικών προτρέπουν την ενεργοποίηση τόσο του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού για το Άσυλο όσο και της Υπηρεσίας FRONTEX, ώστε να προστατευθούν τα Ευρωπαϊκά σύνορα στο σύνολο τους, αποτρέποντας τις παράτυπες και μη εξουσιοδοτημένες αφίξεις με την χρήση όλων των διαθέσιμων μέσων ελέγχου.
H φύλαξη των εξωτερικών ευρωπαϊκών συνόρων της ΕΕ θεωρείται για μας μονόδρομος προκειμένου να επιλυθεί σε μεγάλο βαθμό το ζήτημα των μεταναστευτικών ροών από την Τουρκία, η οποία συνεχίζει να επιτρέπει στους διακινητές να δρουν ανενόχλητα, παραβιάζοντας τις υποχρεώσεις που απορρέουν από τη Συμφωνία της με την ΕΕ για το μεταναστευτικό του 2016.
Εργαλειοποίηση μεταναστών από την Τουρκία – Νέος ρόλος Ερντογάν
Υπάρχει ανάγκη τήρησης μιας ενιαίας και συντονισμένης στάσης μεταξύ των κρατών μελών της ΕΕ στο ζήτημα της μετανάστευσης και να ληφθούν άμεσα και συντονισμένα μέτρα, προκειμένου να λειτουργήσουν ως πρόληψη στην περίπτωση των ροών που αναμένεται να εισρεύσουν από το Αφγανιστάν.
Για τις χώρες πρώτης υποδοχής της ΕΕ πρόσθετη πηγή ανησυχίας αποτελεί ο ρόλος της Τουρκίας στη διαχείριση των προσφυγικών ροών, καθώς η γειτονική χώρα έχει αποδείξει ότι χρησιμοποιεί το προσφυγικό – μεταναστευτικό ως μοχλό άσκησης ισχύος.
Η αναξιόπιστη στάση του Ερντογάν έναντι των Ευρωπαίων, αλλά και η αμφιβολία κατά πόσο θα τηρήσει τα υπεσχημένα, πρέπει να ληφθεί υπόψη στην λήψη πολιτικών αποφάσεων σε επίπεδο ΕΕ.
Σε κάθε περίπτωση, πρέπει να σταλεί το μήνυμα σε χώρες, όπως η Τουρκία, ότι η εργαλειοποίηση των μεταναστών από το Αφγανιστάν δεν πρόκειται να γίνει ανεκτή, ενώ παράλληλα η Ευρώπη θα πρέπει να βελτιώσει περαιτέρω τα αντανακλαστικά της και να επισπεύσει τις όποιες αποφάσεις. Σε κάθε άλλη περίπτωση κινδυνεύει για άλλη μία φορά να ξεπεραστεί από τις εξελίξεις.
Ο Νίκος Νουρής είναι υπουργός Εσωτερικών της Κυπριακής Δημοκρατίας
