Μας διακατέχει θλίψη γιατί ο Βάσος Λυσσαρίδης είναι νεκρός και ξεχνούμε ότι οι μεγάλοι νεκροί δεν φεύγουν. Παραμένουν ζώντες και μετά θάνατον στις καρδιές των ανθρώπων, για να εμπνέουν, να φρονηματίζουν και να καθοδηγούν. Ο Βάσος Λυσσαρίδης ανήκει πλέον στην ιστορία. Η φυσική του σιωπή θα αναδεικνύει συνεχώς τις διαστάσεις της προσωπικότητας και της προσφοράς του, τον πλούτο των αισθημάτων του, το μέγεθος της αφοσίωσης στο δημόσιο και εθνικό συμφέρον αλλά και το μεγάλο χρέος όλων μας για συνέχιση του αγώνα για ελευθερία και δικαίωση.
Μεγάλος οραματιστής, πρωταγωνιστής και σημαιοφόρος για τα δίκαια της Κύπρου και του Ελληνισμού και συμπαραστάτης των εθνικοαπελευθερωτικών κινημάτων σε ολόκληρο τον κόσμο.
Από τα φοιτητικά του χρόνια στην Αθήνα στρατεύεται στους εθνικούς, κοινωνικούς και πολιτικούς αγώνες και πρωταγωνιστεί στις μεγάλες κινητοποιήσεις για την Ένωση. Αγωνιστής με την ΕΟΚΑ στον εθνικοαπελευθερωτικό αγώνα του 55-59 διαφωνεί με τις συμφωνίες Ζυρίχης και Λονδίνου στη Διάσκεψη του Λονδίνου θεωρώντας ότι έδιναν στην Τουρκία δικαίωμα ολέθριας, όπως αποδείχθηκε, πολιτικοστρατιωτικής παρουσίας. Στην πρώτη Βουλή ο Βάσος Λυσσαρίδης εκλέγεται Βουλευτής του Πατριωτικού Μετώπου και παραμένει στο Σώμα για 46 ολόκληρα χρόνια υπηρετώντας και σαν Πρόεδρος κατά τρόπο υποδειγματικό την περίοδο 1985-1991.
Στα δύσκολα χρόνια της τουρκικής ανταρσίας του 1963-64 ο Βάσος Λυσσαρίδης υπηρετεί το νόμιμο κράτος, την ενότητα και την ανεξαρτησία της Κυπριακής Δημοκρατίας. Δημιουργεί με τη βοήθεια και την έγκριση της νόμιμης κυβέρνησης λαϊκή στρατιωτική δύναμη η οποία με απαράμιλλο ηρωισμό απελευθερώνει τον Πενταδάκτυλο. Το στρατιωτικό πραξικόπημα των συνταγματαρχών προκαλεί την άμεση αντίδραση του Βάσου Λυσσαρίδη. Διαδραματίζει πρωταγωνιστικό ρόλο στον αντιχουντικό αγώνα που αναπτύσσεται στην Κύπρο. Δημιουργεί επαφή με τις αντιστασιακές οργανώσεις του εξωτερικού, ιδιαίτερα με το ΠΑΚ του Ανδρέα Παπανδρέου. Βοηθά τον αγωνιστή της δημοκρατίας Αλέκο Παναγούλη να έλθει στην Κύπρο κατά την περίοδο που προηγήθηκε της απόπειρας κατά της ζωής του δικτάτορα Παπαδοπούλου.
Το σύνθημα «Κάθε σπίτι και κάστρο, κάθε πατριώτης και στρατιώτης» μένει στην ιστορία
Όταν τα τανκς κυλούν στους δρόμους της Λευκωσίας το φοβερό πρωινό της 15ης Ιουλίου με στόχο τη δημοκρατία και την εξόντωση του Μακαρίου, ο αντιστασιακός ηγέτης Βάσος Λυσσαρίδης και η ΕΔΕΚ είναι εκεί. Συντονίζει τον αγώνα ενάντια στο πραξικόπημα, κατευθύνει αντιστασιακές ομάδες και βρίσκεται σε επικοινωνία με το Μακάριο για την αντιμετώπιση της μεγάλης προδοσίας. Τα συνωμοτικά σχέδια ολοκληρώνονται με την τουρκική εισβολή. Στη μαύρη περίοδο που ακολούθησε το πραξικόπημα όταν ο φόβος του φασισμού κυριαρχούσε, ακόμα και με τον Αττίλα εντός των πυλών, κάποιοι κρατούσαν Θερμοπύλες. Ζητούσαν την επιστροφή του Προέδρου Μακαρίου στην Κύπρο. Η σθεναρή αντίδραση του Βάσου Λυσσαρίδη στο σχέδιο Γκιουνές στη γνωστή σύσκεψη στο Γραφείο Δημοσίων Πληροφοριών στις 15 Αυγούστου 1974 και το ογκούμενο λαϊκό ρεύμα για την επιστροφή του Μακαρίου δεν άφηναν άλλα περιθώρια. Η αντίσταση έπρεπε να καμφθεί. Το Λαϊκό Κίνημα έπρεπε να ηττηθεί. 15 μέρες αργότερα στις 30 Αυγούστου οι ενδεδυμένοι πατριωτικό μανδύα εφιάλτες οργάνωσαν την απόπειρα δολοφονίας του Βάσου Λυσσαρίδη και δολοφόνησαν τον αγωνιστή – ποιητή Δώρο Λοΐζου. Χάρη στη μεγαλοσύνη του Βάσου Λυσσαρίδη και τη θαυμαστή ψυχραιμία και αυτοσυγκράτηση που επιδείχθηκε, η πρόκληση ανωμαλίας και η κλιμάκωση της εθνικής τραγωδίας αποφεύχθηκε. Τα γεγονότα της 30ης Αυγούστου 1974 υπήρξαν τελικά το Βατερλό της συνωμοσίας και η αρχή του τέλους για όσους προσδοκούσαν στην επιβολή λύσης βασισμένης στα τετελεσμένα της εισβολής και σε ματαίωση επιστροφής του Μακάριου.
Στην περίοδο που ακολούθησε στα πέτρινα χρόνια της κατοχής, ο Βάσος Λυσσαρίδης αγωνίζεται για την τοποθέτηση του Κυπριακού ως θέματος εισβολής και κατοχής και παραβίασής ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Προτείνει ολοκληρωμένη στρατηγική στο πλαίσιο του μακροχρόνιου αγώνα που εξήγγειλε ο Μακάριος με την επιστροφή του στην Κύπρο.
Εισηγείται δημιουργία Λαϊκής Πολιτοφυλακής και ισχυρή αμυντική θωράκιση. Το σύνθημα «Κάθε σπίτι και κάστρο, κάθε πατριώτης και στρατιώτης» μένει στην ιστορία. Τη διεθνοποίηση, στην οποία είναι από τους μεγάλους πρωταγωνιστές. Την αξιοποίηση των συμφερόντων των μεγάλων δυνάμεων στην περιοχή μας. Την πλήρη συμπόρευση με την Ελλάδα. Θέσεις που κατά καιρούς χλευάστηκαν, παρερμηνεύθηκαν και διαστρεβλώθηκαν και αργότερα έγιναν αποδεκτές στα πλαίσια της εθνικής στρατηγικής σε Κύπρο και Ελλάδα.
Ιδιαίτερα κατά την περίοδο που ακολούθησε την άνοδο του ΠΑΣΟΚ στην εξουσία με Πρωθυπουργό τον Ανδρέα Παπανδρέου, ο οποίος πραγματοποιεί ιστορική επίσκεψη στην Κύπρο, υιοθετείται μια καινούργια πολιτική που ανατρέπει άρδην το σκηνικό. Η πολιτική της συμπαράταξης, του casus belli, και αργότερα του δόγματος του Ενιαίου Αμυντικού Χώρου σε συνδυασμό με τον ευρωπαϊκό προσανατολισμό της Κύπρου που υπήρξε το μεγαλύτερο πολιτικό και διπλωματικό επίτευγμα του ελληνισμού μετά το 1974 δημιουργούν νέα δεδομένα και οδηγούν σε στρατηγικά αδιέξοδα την τουρκική πολιτική στο Κυπριακό. Για όλες αυτές τις πολιτικές ο Βάσος Λυσσαρίδης είναι πρωτομάχος και στυλοβάτης. Στην Ελλάδα, στην Ευρώπη, στη Σοσιαλιστική Διεθνή, στο χώρο των Αδεσμεύτων.
Όμως ο Βάσος Λυσσαρίδης δεν περιόρισε τη δράση του στο Κυπριακό και τα προβλήματα του ελληνισμού. Πίστευε πάντα πως η αλληλεγγύη είναι λειτουργία αμφίδρομη. Γι’ αυτό συνέδεσε την Κύπρο και την πολιτική του δράση με τα Κινήματα που αγωνίζονται για εθνική και κοινωνική απελευθέρωση. Αναδεικνύεται ηγετική φυσιογνωμία στα απελευθερωτικά – αντιαποικιακά αντιρατσιστικά κινήματα. Αδελφικός φίλος και συναγωνιστής του ηγέτη της παλαιστινιακής επανάστασης Προέδρου Αράφατ. Διετέλεσε Γενικός Γραμματέας της παγκόσμιας επιτροπής κατά των φυλετικών διακρίσεων και για την απελευθέρωση του Νέλσον Μαντέλα. Υπήρξε επίσης Αντιπρόεδρος της Οργάνωσης Αφροασιατικής Αλληλεγγύης για ενίσχυση των αντιαποικιακών Κινημάτων.
Θα μπορούσα να καταγράψω πολλά για τη ζωή και τη δράση του Βάσου Λυσσαρίδη. Δεν είναι όμως ο στόχος η εξαντλητική παράθεση της προσφοράς και των αρετών του. Είμαι βέβαιος άλλωστε ότι θα προσέκρουα στη σοφή παρατήρησης που πολλές φορές έχει διατυπώσει. Τί κι αν κάποιος προσφέρει καθηκόντως στην πατρίδα του;
Όσο πιο πολλά προσφέρει, τόσο πιο πολλά χρωστά ακόμα. Ιδιαίτερα σε μια πατρίδα σκλαβωμένη, μοιρασμένη, καθημαγμένη από την μπότα του κατακτητή.
Ιδιαίτερα στις κρίσιμες ώρες που έρχονται στις όποιες χρειάζεται η συλλογική στράτευση, η εθνική ομοψυχία, οι καλές σχεδιασμένες πολιτικές και διπλωματικές κινήσεις και πρωτοβουλίες για την ευόδωση του μείζονος σημασίας εθνικού στόχου της επίτευξης μιας λύσης που θα τερματίζει την τουρκική κατοχή και θα επανενώσει την πατρίδα μας. Με τους Ε/Κ κα τους Τ/Κ να ζουν αρμονικά σε μια κοινή ευρωπαϊκή πατρίδα. Με την Κύπρο να αναδεικνύεται παράγοντας ασφάλειας, σταθερότητας, ειρήνης και συνεργασίας για την ευρύτερη περιοχή. Δίπλα σε μια Ελλάδα ισχυρή μια Ελλάδα της ανάπτυξης, της προκοπής και της προόδου. Μιας Ελλάδας της οποίας ο Βάσος Λυσσαρίδης υπήρξε ένας αιώνιος και αθεράπευτης εραστής.
Ο Γιατρός δεν ήθελε ούτε τα πολλά ούτε τις υπερβολές. Το μόνο που θα ‘θελε, είμαι σίγουρος, είναι να έχουμε συνείδηση της μοιρασμένης πατρίδας και του χρέους της ελευθερίας.
Τελειώνω με τη διαβεβαίωση ότι για πάντα θα ανιχνεύουμε τα βήματα του για να βρίσκουμε τη σωστή πορεία. Τα βήματα στον Πενταδάκτυλο και την Κερύνεια και σε κάθε γωνιά της Κύπρου , τα βήματα στην Ελλάδα και στον απόδημο Ελληνισμό, στις γειτονικές του Σοβέτο, στα χαμόσπιτα των Παλαιστινιακών προσφυγικών συνοικισμών. Γιατί ξέρουμε πως όταν υπάρχει αγώνας για ελευθερία, δικαιοσύνη και αξιοπρέπεια, ο Βάσος Λυσσαρίδης θα είναι εκεί.
Όταν ο λαός μας θα είναι στους δρόμους και τις πλατείες και στο συρματόπλεγμα της ντροπής παλεύοντας για ελευθερία, θα είναι εκεί.
Ο Γιαννάκης Λ. Ομήρου είναι Πρώην Πρόεδρος της Βουλής των Αντιπροσώπων της Κύπρου
