Η Παγκόσμια Ημέρα Καρδιάς καθιερώθηκε το 1999 και διοργανώνεται έκτοτε κάθε χρόνο στις 29 Σεπτεμβρίου από τη Διεθνή Ομοσπονδία Καρδιάς, με την υποστήριξη της Παγκόσμιας Οργάνωσης Υγείας.
Στόχος είναι η ευαισθητοποίηση του παγκόσμιου κοινού για τα καρδιαγγειακά νοσήματα, που τις τελευταίες δεκαετίες αποτελούν μάστιγα και τείνουν να μετατραπούν σε «πανδημία» για τον πλανήτη, αγγίζοντας και τους πληθυσμούς των αναπτυσσόμενων χωρών.
Οι καρδιαγγειακές παθήσεις είναι από τις πιο συχνές αιτίες θανάτου στην Ελλάδα.
Με κύριο εκπρόσωπο τη στεφανιαία νόσο η οποία μπορεί να οδηγήσει σε έμφραγμα του μυοκαρδίου, μπορούν να προκληθούν από έναν συνδυασμό συμπεριφορικών, περιβαλλοντικών και κοινωνικο-οικονομικών παραγόντων κινδύνου, όπως το κάπνισμα, η υψηλή αρτηριακή πίεση, η ανθυγιεινή διατροφή, η υψηλή χοληστερόλη, ο σακχαρώδης διαβήτης, η ατμοσφαιρική ρύπανση, η παχυσαρκία, η νεφρική νόσος, η έλλειψη σωματικής άσκησης, η επιβλαβής χρήση αλκοόλ και το άγχος.
Το οικογενειακό ιστορικό, το φύλο και η ηλικία μπορούν επίσης να επηρεάσουν δυσμενώς τον κίνδυνο καρδιαγγειακής νόσου ενός ατόμου.
Η υγιεινή διατροφή είναι ένας απ’τους βασικούς πυλώνες πρόληψης καθώς μπορεί να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στη μείωση του κινδύνου καρδιακής προσβολής και εγκεφαλικού επεισοδίου.
Μπορεί επίσης να βοηθήσει στην αντιμετώπιση της παχυσαρκίας, της υψηλής χοληστερόλης, του διαβήτη και της υψηλής αρτηριακής πίεσης, καταστάσεις που θεωρούνται παράγοντες κινδύνου για καρδιαγγειακές παθήσεις.
Πολλές μελέτες έχουν συμπεράνει ότι καρδιοπροστατευτική δράση εμφανίζουν κυρίως οι διατροφικές συνήθειες που είναι κοντά στο πρότυπο της μεσογειακής διατροφής.
Η µεσογειακή δίαιτα έχει µελετηθεί ευρέως για τις καρδιοµεταβολικές της ιδιότητες και τα ευεργετικά αποτελέσµατα που προσφέρει γενικότερα στην υγεία.
Μέχρι τώρα, τα κύρια οφέλη της µεσογειακής δίαιτας σχετίζονται µε τη βελτίωση της αρτηριακής πίεσης, του λιπιδαιµικού προφίλ, του µεταβολισµού της γλυκόζης, της φλεγμονής, των αρρυθµιών και του µικροβιακού εντέρου.
Σύμφωνα με μελέτες, τα ευεργετικά αποτελέσµατα προέρχονται λόγω των συνεργιστικών επιδράσεων ποικίλων θρεπτικών συστατικών της µεσογειακής διατροφής και όχι ενός µεµονωµένου συστατικού.
Συγκεκριμένα, οι οδηγίες συνιστούν την αυξημένη κατανάλωση σε φρούτα και λαχανικά, όσπρια, ξηρούς καρπούς, δημητριακά ολικής αλέσεως και ψάρια.
Τα κυριότερα ευεργετικά τρόφιµα της µεσογειακής διατροφής είναι:
- Το ελαιόλαδο: Βελτιώνει σηµαντικά την ενδοθηλιακή δυσλειτουργία. Είναι πλούσιο σε μονοακόρεστα λιπαρά οξέα, αυξανει τον καταβολισμό δηλαδή την διάσπαση της κακής χοληστερόλης LDL, και τη δέσμευση της χοληστερόλης από την HDL.
- Οι φυτικές ίνες από φρούτα, λαχανικά, προϊόντα ολικής αλέσεως και όσπρια: Οι μελετώμενοι μηχανισμοί δράσης, αφορούν τη μείωση του βάρους, της φλεγμονής και της οξείδωσης, την επίδραση στο μεταβολισμό της γλυκόζης και το λιπιδαιμικό προφίλ.
- Οι ξηροί καρποί: Η κατανάλωση ξηρών καρπών ως κύρια πηγή λίπους μαζί με το ελαιόλαδο φαίνεται ότι έχει καταλυτική επίδραση στη μείωση της καρδιαγγειακής θνησιμότητας.
- Εξίσου σημαντική επίδραση φαίνεται ότι έχει και η κατανάλωση οσπρίων, ως πολύ καλή πηγή μικροθρεπτικών, αντιοξειδωτικών και φυτικών ινών.
- Μελέτες έχουν δείξει ήδη ότι η κατανάλωση ψαριών δύο φορές την εβδομάδα σε αντικατάσταση τροφών όπως το κόκκινο κρέας και τα αυγά, μπορεί να μειώσει έως και κατά 34% τον κίνδυνο θανάτου από στεφανιαία νόσο.
- Η µέτρια κατανάλωση κόκκινου κρασιού: Έχει καρδιοπροστατευτικά αποτελέσµατα µέσω αντιαιµοπεταλικών, αγγειοδιασταλτικών και αντιφλεγµονωδών ιδιοτήτων.
- Τα αντιοξειδωτικά µέσω φρούτων και λαχανικών, με ισχυρή αντιφλεγµονώδη δράση.
- Πολλαπλές βιοδραστικές ενώσεις, όπως ωµέγα-3 λιπαρά οξέα, λυκοπένιο και πολυφαινόλες: Μειώνουν τα επίπεδα LDL και βελτιώνουν τους δείκτες φλεγµονής και οξειδωτικού στρες. Μελέτες συνδέουν τα ω-3 με δράση αντιθρομβωτική, αντιυπερτασική και υποτριγλυκεριδαιμική.
- φυτικές στερόλες: Μειώνουν τη LDL κατά περίπου 6%-15%.
- Αντίθετα: Συγκεκριμένες τροφές που πρέπει να αποφεύγονται, είναι το κόκκινο κρέας και κυρίως τα επεξεργασμένα κρέατα, τα αλλαντικά, τα τηγανητά, η μαργαρίνη, τα επεξεργασμένα ψωμιά και σνακ, τροφές πλούσιες σε κορεσμένα, τρανς λιπαρά και νάτριο.
Τελευταία μελέτη Αμερικανών επιστημόνων, επιβεβαιώνει ότι η μεσογειακή διατροφή με πολύ έξτρα παρθένο ελαιόλαδο η οποία συνδυάζεται με ψάρια ή/και θαλασσινά, αλλά και με περιοδική νηστεία, είναι ιδανική για την καρδιαγγειακή υγεία.
Ο συνδυασμός δηλαδή της μεσογειακής διατροφής με τον περιοδικό περιορισμό της λήψης θερμίδων καθημερινά (νηστεία για χρονικά διαστήματα οκτώ έως δώδεκα ωρών) μπορεί να μειώσει τη φλεγμονή στον οργανισμό, να βελτιώσει τον μεταβολισμό και την ευαισθησία στην ινσουλίνη.
Ο περιορισμός των θερμίδων μπορεί να γίνει με τη μείωση του αριθμού των ημερήσιων γευμάτων από τρία σε δύο ή με περιόδους νηστείας ανά τακτά χρονικά διαστήματα.
Η πιο συνηθισμένη μορφή διαλειμματικής νηστείας είναι η χρονικά περιορισμένη κατανάλωση φαγητού, αποτελούμενη από δύο και όχι τρία γεύματα την ημέρα και η μείωση της κατανάλωσης θερμίδων.
Τα στοιχεία βέβαια σχετικά με την χρονικά περιορισμένη κατανάλωση φαγητού είναι προκαταρκτικά και απαιτούν περισσότερες έρευνες.
Είναι λοιπόν προφανές, ότι ακόµη και κάποιες µικρές, εύκολα εφαρµόσιµες και διατηρούµενες αλλαγές στην διατροφή μας, σε συνδυασµό µε έναν δραστήριο τρόπο ζωής µπορούν να έχουν σηµαντικό αντίκτυπο στην υγεία της καρδιάς μας και όχι μόνο.
Η Μαρία Μπαλή είναι κλινική διαιτολόγος και διατροφολόγος STARTDIET
