Στην σύγχρονη εποχή καταβάλλεται προσπάθεια να υποβαθμιστεί η αξία της έννοιας του έθνους. Παραβλέπει όμως αυτή η προσπάθεια το αδιαμφισβήτητο γεγονός ότι η ενότητα των πνευματικών στοιχείων είναι πιο ισχυρή από οιαδήποτε κοινότητα υλικών συμφερόντων. Η ιστορική μνήμη και η εμπέδωση της εθνικής συνείδησης οφείλει να παραμένει ύψιστη αποστολή της Πολιτείας. Η πολυαίωνη διαδρομή του ελληνικού έθνους στον φυσικό του χώρο, σε αυτό το «πέτρινο ακρωτήρι» στηρίχθηκε στην αναγνώριση των κοινών ηθικών και πνευματικών αξιών, στην κοινή γλώσσα και στην συνείδηση ότι είμαστε Έλληνες και επιθυμούσαμε να παραμείνουμε Έλληνες. Ο αγώνας για την ελευθερία και την αναγέννηση του έθνους υπήρξε αγώνας όλων των Ελλήνων. Δεν κατέστη αγώνας ταξικός. Παρέμεινε αγώνας συλλογικός. Διαφορετικά δεν θα μπορούσε να διασπάσει την Ιερή Συμμαχία και να καταστρέψει τα πλάνα του Μέττερνιχ.
Ο αγώνας όλων των Ελλήνων γέννησε «φιλέλληνες» που αισθάνθηκαν δέος, όταν το μπουρλότο του Κανάρη ανατίναξε την τουρκική φρεγάτα στα νερά της Χίου. Πλημμυρίδα συναισθημάτων αγανάκτησης προκάλεσε η καταστροφή των Ψαρών, η σφαγή γυναικών και νηπίων και η εμπορευματοποίησή τους στα σκλαβοπάζαρα της Ανατολής. Σείστηκε η Ευρώπη με την πτώση του Μεσολογγίου και την ηρωική θυσία των τιμίων λειψάνων την βραδιά της Εξόδου. Η Επανάσταση δεν θα μπορούσε να πραγματοποιηθεί, εάν φλογεροί πατριώτες δεν υπέτασσαν το εγώ μπροστά στο εμείς, εάν πολλοί δεν θυσίαζαν την ζωή τους και δεν διέθεταν όλη τους την περιουσία στον αγώνα, εάν δεν υπάκουαν μόνον στην Ιδέα.
Φωτεινά πνεύματα του έθνους που συντηρούσαν την φλόγα της ελληνικής παιδείας και της ελληνικής συνείδησης στην Ελλάδα και στην Ευρώπη, όπως ο Άνθιμος Γαζής, ο Αδαμάντιος Κοραής αλλά και ο ίδιος ο άξιος πρώτος Κυβερνήτης της Ελλάδος ο Καποδίστριας υπήρξαν από διστακτικοί έως και αρνητικοί στην αρχή. Θεωρούσαν ότι «δεν είχαν ωριμάσει» οι συνθήκες για το εγχείρημα. Ο αγώνας στηρίχθηκε στην παράλογη έμπνευση όσων αψήφησαν συνθήκες και «βολή». Αυτών που υπό το φως ενός κεριού έδωσαν όρκο ιερό να διαφυλάξουν και να διακινήσουν το Μυστικό. Αυτών που κράτησαν τα άρματα σε κάθε γωνιά αυτού του τόπου. Αυτών που αδιαφόρησαν για το σύντομο πέρασμά τους από την ζωή. Αυτών που επιδίωξαν την υστεροφημία. Η ελληνική γη από άκρου εις άκρον ποτίστηκε από το καθαγιασμένο αίμα ανδρείων Ελλήνων και Ελληνίδων.
Η φωνή όσων αφιέρωσαν την ζωή τους στο έθνος και στην ελληνική πορεία ταξιδεύει στον χρόνο. Έχουμε χρέος να αφουγκραζόμαστε την αγωνία τους. Να στεφανώνουμε με τις πράξεις μας και το παράδειγμά μας κάθε σπιθαμή γης που είναι και ο τάφος τους. Να μην σκεπτόμαστε «θα το πράξει ο άλλος». Να πράττουμε εμείς πρώτοι για να παρακινούμε και τον άλλο. Να μην επιτρέψουμε να αποτελεί η εθνική εορτή μια απλή ημερολογιακώς επαναλαμβανόμενη εκδήλωση. Να νιώσουμε στην ψυχή μας οι ίδιοι ως αδιάκοπη την αξία της και να σφυρηλατήσουμε από αυτό το υλικό τον χαρακτήρα των παιδιών μας.
Την ιστορία την μελετούμε για να συνειδητοποιήσουμε τι οφείλουμε να πράξουμε στο μέλλον. Οι αντιθέσεις που αναπτύσσονται στην Δημοκρατία και ο τρόπος εκδήλωσής τους οφείλουν να διέπονται από την αρχή του μέτρου. Για να παραμένουμε ελεύθεροι στην Δημοκρατία πρέπει να συμφωνούμε σε κάποια όρια. Να βαδίζουμε όλοι μαζί. Να επιδιώκουμε την έντιμη συνεννόηση. Να αναζητούμε την δίκαιη λύση. Ούτε το άτομο, ούτε και κάποια ομάδα κερδίζει, όταν βλάπτεται κάποια άλλη. Εξάλλου ταξιδεύουμε με το ίδιο πλοίο. Και το εισιτήριό μας στο παγκόσμιο γίγνεσθαι γράφει…Ελλάς!
Χρόνια πολλά Έλληνες. Χρόνια πολλά Ελλάδα.
Γράφει ο Δημήτριος Ι. Γκαβέλας
