Όνομα βαρύ σαν Ιστορία. 58 χρόνια μετά τη στυγερή δολοφονία του από τους παρακρατικούς Σπύρο Κοτζαμάνη και Μανώλη Εμμανουηλίδη, τα οράματά του για την ΕΙΡΗΝΗ παραμένουν ζωντανά. Μεγάλωσα χωρίς πατέρα αλλά με έναν Ήρωα, που έδωσε τη ζωή του για την ΕΙΡΗΝΗ. Έζησα την παιδική μου ηλικία στα δύσκολα χρόνια της Χούντας και θυμάμαι πως όταν ρώτησα για πρώτη φορά τη μητέρα μου, τη Μαρία, “που είναι ο μπαμπάς μου;”, εκείνη μου απάντησε πως “επειδή ήταν καλός Άνθρωπος κάποιοι κακοί τον σκότωσαν με ένα τρίκυκλο”. Λόγω της σημασίας του επιθέτου ‘’Λαμπράκης’’ εκείνα τα δύσκολα χρόνια, οι αστυνομικές αρχές σχεδόν καθημερινά παρακολουθούσαν την μητέρα μου όπου και αν πήγαινε, ό,τι και αν έκανε. Είχαν γίνει η σκιά της και ήταν τόσο έντονη η παρουσία τους, που εύκολα τους αντιλαμβανόσουν.
Ο Λαμπράκης όρθιος στην αίθουσα των Εμποροϋπαλλήλων Θεσσαλονίκης λίγο πριν από τη δολοφονία του Τα ματωμένα ρούχα του Γρ. Λαμπράκη που φορούσε την ημέρα της δολοφονίας του και ο Απόρρητος φάκελος παρακολούθησης του Τα ματωμένα ρούχα του Γρηγόρη Λαμπράκη που φορούσε την ημέρα της δολοφονίας του, στις 22/5/63 Ο Γρηγόρης Λαμπράκης ο νεότερος με τη μητέρα του Μαρία Τσιρώνη 56 χρόνια από το θάνατο Λαμπράκη κατάθεση στεφάνων στο μνημείο του που βρίσκεται στη συμβολή των οδών Βενιζέλου, Ερμού και Σπανδωνή. Η σύντροφος του Μαρία Τσιρώνη και ο γιος του Γρηγόρης Ο Γρηγόρης Λαμπράκης ο νεότερος σε ομιλία του
Όταν ήμουν μικρός και κοίταζα τη φωτογραφία του Λαμπράκη να κατεβαίνει από τον Τύμβο του Μαραθώνα όπου πραγματοποίησε στις 21 Απριλίου 1963 μόνος του την 1η Πορεία Ειρήνης κρατώντας με υπερηφάνεια το σύνθημα ‘’ΕΛΛΑΣ’’, τον φανταζόμουν σαν το ΧΡΙΣΤΟ και έλεγα ‘’τον πατέρα μου τον σταύρωσαν’’. Μετά την αποκατάσταση της Δημοκρατίας το 1974 μπόρεσα πλέον να καταλάβω ποιος ήταν ο ήρωας της Αριστεράς, ΓΡΗΓΟΡΗΣ ΛΑΜΠΡΑΚΗΣ. Βλέποντας για πρώτη φορά το ‘’Ζ’’, το πολιτικό θρίλερ του Κώστα Γαβρά, το οποίο είναι βασισμένο στην ομώνυμη νουβέλα του Βασίλη Βασιλικού και αναφέρεται στη δολοφονία του βουλευτή της ΕΔΑ και πατέρα μου από τα μέλη παρακρατικών οργανώσεων, την ταραγμένη δεκαετία του ’60 για την Ελλάδα, έπαθα σοκ. Ακόμη και σήμερα, τόσα χρόνια μετά ένα μέρος της ταινίας δεν αντέχω να το δω, ιδίως τις σκηνές στο νοσοκομείο ΑΧΕΠΑ όπου υπέκυψε στα τραύματα του και άφησε την τελευταία του πνοή τέσσερις ημέρες μετά τη δολοφονική επίθεση στις 22 Μαΐου του 1963. Το ‘’Ζ’’ παραπέμπει στο σύνθημα «Ζεις, ζεις εσύ μας οδηγείς» που φώναζαν οι χιλιάδες κόσμου που συνόδευσαν τον Λαμπράκη στην τελευταία του κατοικία στις 28 Μαΐου του 1963, ένα σύνθημα το οποίο με το πέρας του χρόνου ηχούσε πιο δυνατά στα αυτιά μου.
Αυτό που μου λείπει περισσότερο είναι πως δεν είπα ΠΟΤΕ τη λέξη μπαμπά…
Στις πορείες ΕΙΡΗΝΗΣ όλα αυτά τα χρόνια αυτό που με εντυπωσίαζε περισσότερο, ήταν η τόσο μεγάλη συμμετοχή της νεολαίας που γνώριζε ποιος ήταν ο ΛΑΜΠΡΑΚΗΣ και διαδήλωνε στη μνήμη του. Έτσι, το 2010 μαζί με φίλους αποφασίσαμε να δημιουργήσουμε το ΙΔΡΥΜΑ ΓΡΗΓΟΡΗΣ ΛΑΜΠΡΑΚΗΣ, με κυρίαρχο σκοπό τη διάδοση των οραμάτων και των ιδανικών του, για τα οποία έδωσε τη ζωή του ο θαρραλέος ‘’Μαραθωνοδρόμος της Ειρήνης’’. Η πρώτη μεγάλη εκδήλωση έγινε στη Θεσσαλονίκη το 2012 με αφορμή τα 100 χρόνια από την απελευθέρωση της Πόλης και της γέννησης του Λαμπράκη, σε συνεργασία με το Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος, με την αναπαράσταση της στυγνής δολοφονίας στον τόπο του εγκλήματος, στη συμβολή των οδών Βενιζέλου, Ερμού και Σπανδωνή από ηθοποιούς του ΚΘΒΕ, σπουδαστές της Δραματικής Σχολής και εθελοντές.
Το 2018 ύστερα από αίτημα μου στην Ασφάλεια δόθηκε στη δημοσιότητα ο Απόρρητος φάκελος παρακολούθησης του Λαμπράκη. Πρόκειται για έγγραφα και δελτία 600 σελίδων που αφορούσαν στη δράση του Γρηγόρη Λαμπράκη για στοιχεία που οι αστυνομικές αρχές και υπηρεσίες της εποχής συγκέντρωναν από το 1945 έως και το 1963, ημερομηνία όπου ο αγωνιστής της ειρήνης έπεσε νεκρός από δολοφονικό χτύπημα στο κεφάλι. Η δημοσιοποίησή τού σηματοδοτεί την εποχή εκείνη. Μου έκανε εντύπωση το πόσο στενά τον παρακολουθούσαν για 15 ολόκληρα χρόνια, όπως και ο τρόπος τους. Είχαν συλλέξει στοιχεία από κάθε του στιγμή. Το 1954 είχε πάει με μια κοπέλα στη Ρόδο. Και η ασφάλεια είχε σχολιάσει στην ανταπόκρισή της μέχρι και τα… περιποιημένα νύχια της κοπέλας, εξάγοντας το συμπέρασμα ότι μάλλον ήταν… κομμώτρια. Τον χαρακτήριζαν επικίνδυνο κομμουνιστή…
Ιδιαίτερα σημαντικό ήταν πως την ίδια χρονιά μετά από επίμονες προσπάθειες μου, εκτέθηκαν και τα ρούχα που φορούσε την ημέρα της δολοφονίας του. Για 46 ολόκληρα χρόνια τα ματωμένα ρούχα του Λαμπράκη, το πουκάμισο, το σακάκι, το παντελόνι και το ένα παπούτσι ήταν κρυμμένα στα υπόγεια των δικαστηρίων της Θεσσαλονίκης. Βρέθηκαν ανάμεσα σε παλιές δικογραφίες και αρχειακά έγγραφα, που αποφάσισε να καταστρέψει το Συμβούλιο Εφετών τον Οκτώβριο του 2008, με το αιτιολογικό της αποσυμφόρησης του χώρου.
Από εκεί τα παρέλαβε ο αντιστασιακός και μετέπειτα βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ Τριαντάφυλλος Μηταφίδης. Την ίδια χρονιά έγινε παρουσίαση του Απόρρητου φακέλου και των ρούχων στην Ηλιούπολη σε συνεργασία με τον τότε δήμαρχο Βασίλη Βαλασόπουλο και την φωτογραφική λέσχη Ηλιούπολης.
Μετά από όλα αυτά τα χρόνια δεν περίμενα πως τα ματωμένα ρούχα του θα υπάρχουν, πίστευα πως θα έχουν καταστραφεί. Όταν τα είδα για πρώτη φορά στην έκθεση της Θεσσαλονίκης συγκινήθηκα , όμως η πιο έντονη στιγμή ήταν όταν τα παρέλαβα με το δρομολόγιο του ΚΤΕΛ μέσα σε μια κούτα. Δεν την άνοιξα εκείνη τη στιγμή, δεν άντεξα, όμως και μόνο που τα κρατούσα στην αγκαλιά μου, έκλαψα. Ένιωθα το βάρος των ματωμένων ρούχων του αγωνιστή πατέρα μου… Ως ένα κομμάτι της ελληνικής ιστορίας, των ένδοξων αγώνων της εποχής. Μετά τη δολοφονία προσπάθησαν να πλύνουν το ματωμένο πουκάμισο του για να εξαφανίσουν τα ίχνη, αλλά το αίμα νερό δεν γίνεται..
Το 2019 η έκθεση φωτογραφίας πραγματοποιήθηκε στο Στρασβούργο με πρωτοβουλία του Ευρωβουλευτή Νίκου Ανδρουλάκη.
Θα κλείσω αυτό το κείμενο με τα λόγια του Λαμπράκη. “ΕΙΝΑΙ ΤΟΣΟ ΟΜΟΡΦΟ ΝΑ ΖΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΙΡΗΝΗ ΕΙΝΑΙ ΤΟΣΟ ΜΕΓΑΛΟ ΝΑ ΠΕΘΑΙΝΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΙΡΗΝΗ”.
Και όσον αφορά εμένα, αυτό που μου έλειψε περισσότερο, αυτό που μου λείπει περισσότερο είναι πως δεν είπα ΠΟΤΕ τη λέξη μπαμπά. Θα τα θυσίαζα όλα για να ήταν κοντά μου.
Το χρονικό της δολοφονίας
Το βράδυ της Τετάρτης στις 22 Μαΐου του 1963, λίγο μετά τις 8, ο Γρηγόρης Λαμπράκης ξεκίνησε από το ξενοδοχείο Κοσμοπολίτ της Θεσσαλονίκης, για να πάει σε εκδήλωση που διοργάνωσε η «Επιτροπή δια την διεθνή ύφεσιν και ειρήνην», στην οποία ήταν ομιλητής.
Αφού ολοκλήρωσε όπως, όπως την ομιλία του για την ειρήνη, ο βουλευτής της ΕΔΑ φώναξε από το μικρόφωνο: “Προσοχή, προσοχή. Εδώ βουλευτής Λαμπράκης. Σαν εκπρόσωπος του Έθνους και του Λαού, καταγγέλλω ότι υπάρχει σχέδιο δολοφονίας μου και καλώ τον υπουργό Β. Ελλάδος, τον νομάρχη, τον εισαγγελέα, τον στρατηγό Χωροφυλακής Μήτσου, τον διευθυντή της Αστυνομίας και τον διοικητή Ασφαλείας να προστατέψουν τη συγκέντρωση και τη ζωή μου”. Ο Γρηγόρης Λαμπράκης ξεκίνησε να φύγει από την συγκέντρωση ενώ αστυνομικοί τον διαβεβαίωναν ότι δεν υπήρχαν παρακρατικοί. Καθώς διέσχιζαν το δρόμο, ακούστηκε ο θόρυβος από μία τρίκυκλη μοτοσυκλέτα, που όρμησε με ξέφρενη ταχύτητα και έπεσε πάνω στην ομάδα του βουλευτή και των φίλων του, ενώ κάποιος που ήταν ανεβασμένος στην καρότσα, χτύπησε με ένα λοστό τον Λαμπράκη στο κεφάλι. Ο βουλευτής σωριάστηκε αιμόφυρτος στο έδαφος. Οι φυσικοί αυτουργοί ήταν οι παρακρατικοί και γνωστοί για τις κακουργηματικές πράξεις τους, Κοτζαμάνης και Εμμανουηλίδης. Ο Γρηγόρης Λαμπράκης μεταφέρθηκε στο νοσοκομείο ΑΧΕΠΑ, όπου διαπιστώθηκε ότι ήταν θανάσιμα τραυματισμένος. Σε 4 μέρες στις 1:22 μετά τα μεσάνυχτα της 26 Μαϊου, ο Γρηγόρης Λαμπράκης κατέληξε. Αφέθηκε να πεθάνει στο Νοσοκομείο κατήγγειλε φοιτητής. Η σορός του Λαμπράκη μεταφέρθηκε στην Αθήνα στο ναό του Αγίου Ελευθερίου και εκτέθηκε σε λαϊκό προσκύνημα, ενώ η νεκρώσιμη ακολουθία έλαβε χώρα στη Μητρόπολη στις 4 το απόγευμα της 28ης Μαΐου. Την κηδεία παρακολούθησαν όλοι οι αρχηγοί και οι βουλευτές των κομμάτων της αντιπολίτευσης και πάνω από 700.000 κόσμος.
Εκδήλωση Μνήμης και Τιμής για τον Γρηγόρη Λαμπράκη
O Δήμος Μαραθώνος σε συνεργασία με το Ίδρυμα ΄΄Γρηγόρης Λαμπράκης΄΄ διοργανώνει εκδήλωση μνήμης και τιμής, για τον μεγάλο Ειρηνιστή, Αθλητή, Επιστήμονα Γρηγόρη Λαμπράκη, την Παρασκευή 04.06.2021, στις 7.00 μμ., στον προαύλιο χώρο του Μουσείου Μαραθωνίου Δρόμου. Η εκδήλωση θα ξεκινήσει με τα εγκαίνια της έκθεσης του απόρρητου φάκελου της ασφάλειας για τον Γρηγόρη Λαμπράκη και την παρουσίαση των αιματοβαμμένων του ρούχων, από την ημέρα της δολοφονίας του στις 27 Μαΐου 1963. Στη συνέχεια θα γίνει παρουσίαση του βιβλίου “Η Δολοφονία του Λαμπράκη και το Παρακράτος”, εκδόσεις Παπαζήση, των Χρήστου Χαλαζία και Γρηγόρη Λαμπράκη (γιού του αείμνηστου αγωνιστή και Προέδρου του ομώνυμου Ιδρύματος).
Για τον αείμνηστο Γρηγόρη Λαμπράκη θα μιλήσουν οι κ.κ.:
- Γιώργος Βλάχος, βουλευτής Ν. Δημοκρατίας.
- Πάνος Σκουρολιάκος , Βουλευτής ΣΥΡΙΖΑ.
- Γιάννης Γκιόκας, Βουλευτής ΚΚΕ.
Συντονιστής της εκδήλωσης θα είναι ο δημοσιογράφος Χρήστος Χαλαζιάς
Στην εκδήλωση θα παραστεί ο βραβευμένος Έλληνας πεζογράφος, παγκοσμίως γνωστός με το μυθιστόρημά του «Ζ» Βασίλης Βασιλικός. Θα ακολουθήσει μουσικό πρόγραμμα με τον Βασίλη Λέκκα, την σοπράνο Δώρα Ρούση και τον πιανίστα Θοδωρή Μπρουτζάκη. Στο πλαίσιο της εκδήλωσης και πριν από αυτήν, θα γίνει κατάθεση στεφάνων από την Δημοτική Αρχή και ομάδα Μαραθωνοδρόμων στην προτομή του Γρηγόρη Λαμπράκη στον Τύμβο του Μαραθώνα. Η εκδήλωση θα καλυφθεί και θα προβληθεί τηλεοπτικά από την ΕΡΤ. Η έκθεση θα διαρκέσει μέχρι τις 15-07-2021
Γεννηθείς το 1960, ο Γρηγόρης Λαμπράκης, ο νεότερος είναι γιος του Ήρωα της Αριστεράς Γρηγόρη Λαμπράκη και της συντρόφου του Μαρίας Τσιρώνη. Πρόεδρος του Ιδρύματος Γρηγόρης Γ. Λαμπράκης αφιερωμένο στον αείμνηστο βουλευτή, αγωνιστή της Δημοκρατίας, Ειρηνιστή και Βαλκανιονίκη . Έχει διατελέσει για 30 χρόνια μέλος της οργανωτικής επιτροπής του μαραθωνίου της Αθήνας που είναι αφιερωμένη στη μνήμη του μαραθωνοδρόμου της Ειρήνης
