Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ενέκρινε στις 12 Οκτωβρίου 2022 τη δέσμη μέτρων για το 2022 που αφορά στη διεύρυνση της Ευρωπαϊκής Ένωσης και στην οποία παρέχεται αξιολόγηση των επικρατουσών καταστάσεων και προόδου που έχουν σημειώσει τα κράτη που βρίσκονται σε προ-ενταξιακή ή ενταξιακή πορεία και αφορούν στα Δυτικά Βαλκάνια και την Τουρκία. Όσον αφορά ειδικά στην Τουρκία η Επιτροπή εστιάζει σε διάφορους τομείς όπου η Τουρκία αντιμετωπίζει ιδιαίτερα προβλήματα με την υλοποίηση των ρητρών του ευρωπαϊκού κεκτημένου που περιλαμβάνουν, ως θεμελιώδους όρους, τα ανθρώπινα δικαιώματα, την δημοκρατία και το κράτος δικαίου, τομείς όπου, σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή η Τουρκία πόρρω απέχει από την πλήρη εφαρμογή τους.
Η Επιτροπή εντοπίζει σοβαρές ελλείψεις στην λειτουργία των δημοκρατικών θεσμών της Τουρκίας, εντοπίζοντας, μάλιστα, αντί προόδου, οπισθοδρόμηση. Τούτη, εντοπίζεται, μεταξύ άλλων, στις διαρθρωτικές ελλείψεις του πολιτικού συστήματος της Τουρκίας οι οποίες μάλιστα, παρά τις επισημάνσεις του Συμβουλίου της Ευρώπης δεν αντιμετωπίζονται. Εντοπίζονται, επίσης, σαφείς ελλείψεις που αφορούν στην λογοδοσία της κυβέρνησης, ενώ παράλληλα συνεχίζονται οι συγκεντρωτικές τάσεις προς την κυβέρνηση χωρίς να γίνεται σεβαστή η αρχή του διαχωρισμού των εξουσιών. Τέλος, εντοπίζεται σοβαρή έλλειψη σε αποτελεσματικούς μηχανισμούς ελέγχων και ισορροπιών στο πολιτικό σύστημα.
Οι παρατηρήσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής αναφέρονται επίσης στην στοχοποίηση της αντιπολίτευσης από τις κρατικές αρχές της χώρας, την εξαιρετικά ανησυχητική κατάσταση που επικρατεί στο νοτιο-ανατολικό τμήμα της χώρας και την παράταση της εντολής προς την κυβέρνηση από την Τουρκική Εθνοσυνέλευση για τις διασυνοριακές επιχειρήσεις στη Συρία και στο Ιράκ για δύο επιπλέον χρόνια, τονίζοντας, ταυτόχρονα την επισφαλή κατάσταση και τάξη πραγμάτων που επικρατεί στα σύνορα. Παράλληλα, εντοπίζεται σοβαρή οπισθοδρόμηση όσον αφορά στην κοινωνία των πολιτών, με οργανώσεις να δέχονται αυξημένες πιέσεις, λογοκρισία και περιορισμό θεμελιωδών δικαιωμάτων που αφορούν στην ελευθερία της έκφρασης, του συνεταιρίζεσθαι και του συνέρχεσθαι.
Στον τομέα της μεταρρύθμισης της δημόσιας διοίκησης δεν σημειώθηκε η οποιαδήποτε πρόοδος, με την Τουρκία να μην έχει προχωρήσει σε βήματα που να δεικνύουν βελτίωση στους τομείς της δημόσιας διοίκησης, δημοσιονομικής πολιτικής, λογοδοσίας και διαχείρισης του ανθρώπινου δυναμικού, την ίδια στιγμή που παρατηρείται πολιτικοποίηση της διοίκησης, χαμηλή συμμετοχή γυναικών σε διευθυντικές θέσεις και εγκατάσταση μηχανισμών συμμετοχικότητας στην διαδικασία λήψης αποφάσεων.
Στον τομέα της δικαιοσύνης και της δικαστικής εξουσίας ειδικότερα υπάρχει μια σαφής και σοβαρή οπισθοδρόμηση που ξεκίνησε το 2016 μετά το αποτυχημένο πραξικόπημα και η σοβαρότερη ανησυχία είναι η έλλειψη ανεξαρτησίας αλλά και η εφαρμογή των ευρωπαϊκών προτύπων που διασφαλίζουν την ανεξάρτητη και δίκαιη απονομή της δικαιοσύνης, ως επίσης και η άρνηση των εθνικών δικαστηρίων να εφαρμόσουν αποφάσεις του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων.
Σε ένα ευρύτερο πλαίσιο καταγράφεται το γεγονός ότι η Τουρκία δεν ευθυγραμμίζεται με τις κυρώσεις που λαμβάνονται από την Ευρωπαϊκή Ένωση κατά της Ρωσίας, ενώ καταγράφεται περαιτέρω ότι η κατάσταση στην Ανατολική Μεσόγειο έχει και πάλι ενταθεί, με την υπόμνηση προς την Τουρκία όπως σέβεται την κυριαρχία και την εδαφική ακεραιότητα όλων των κρατών – μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Ο Δρ. Αντώνης Στ. Στυλιανού είναι Λέκτορας Νομικής στο Πανεπιστήμιο Λευκωσίας, LL.B Law (Bristol), Ph.D in Law – International Law and Human Rights (Kent), Διευθυντής Μονάδας Νομικής Κλινικής Πανεπιστημίου Λευκωσίας
