Οι τελευταίες μέρες είναι ιδιαίτερα κρίσιμες όσον αφορά στις εξελίξεις στο Αφγανιστάν και στο ευρύτερο γεωπολιτικό περιβάλλον. Η προέλαση των Ταλιμπάν και η κατάληψη του ελέγχου της πρωτεύουσας της χώρας, ως επίσης και του μεγαλύτερου εδαφικού ποσοστού, μετά και την αποχώρηση των αμερικανικών δυνάμεων σηματοδοτεί μια σημαντική εξέλιξη στις γεωπολιτικές ισορροπίες της περιοχής και όχι μόνο.
Οι ανησυχίες της διεθνούς κοινότητας επικεντρώνονται πρωτίστως στους τομείς της ασφάλειας των κατοίκων, της διασφάλισης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων αλλά και των πολιτών τρίτων κρατών που βρίσκονται στην περιοχή, ως επίσης και στην αποτροπή αναβίωσης προηγούμενων καταστάσεων εξτρεμισμού που σημάδεψαν την περιοχή προ της επέμβασης των συμμαχικών δυνάμεων μετά τα γεγονότα της 11ης Σεπτεμβρίου 2001 και αφορούσαν στην χρηματοδότηση, υπόθαλψη και υποστήριξη της τρομοκρατικής οργάνωσης Αλ – Κάιντα.
Πέραν της σημασίας που επέχει η de facto ανάληψη του ελέγχου της χώρας από τους Ταλιμπάν, η κατάσταση έχει ιδιαίτερο γεωπολιτικό ενδιαφέρον για πολλούς λόγους. Πρώτον, σηματοδοτεί τις συνθήκες μετά την αποχώρηση των αμερικανικών στρατευμάτων από την περιοχή, που αποτέλεσε δέσμευση του Προέδρου των ΗΠΑ. Οι εκτιμήσεις επί τούτου αναφέρουν ότι ενδεχομένως η απόφαση για αποχώρηση των αμερικανικών στρατευμάτων να μην υποβοήθησε την (μακροχρόνια) διαδικασία δημοκρατικής αποκατάστασης της χώρας. Δεύτερον, τίθενται σημαντικά ζητήματα που αφορούν στην διασφάλιση της προστασίας, σεβασμού και προώθησης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και ειδικότερα αυτά που αφορούν στα δικαιώματα των γυναικών, των παιδιών και ομάδων που χρήζουν ιδιαίτερης προστασίας. Τρίτον, τίθενται εκ των πραγματών και της ιστορίας και δράσης του καθεστώτος των Ταλιμπάν γεωπολιτικά ζητήματα που επηρεάζουν την παγκόσμια γεωπολιτική ισορροπία σε μια περίοδο που υπάρχουν γεωπολιτικές εξελίξεις.
Χωρίς να υπεισερχόμαστε σε επιμέρους αναλύσεις για σκοπούς οικονομίας του χώρου και του χρόνου, καταλήγουμε εκ πρώτης αντίληψης ότι η επάνοδος της εξουσίας σε ένα καθεστώς που εξυπηρέτησε στο παρελθόν τον εξτρεμισμό, την ρητορική μίσους, την παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και υπέθαλψε την τρομοκρατία δεν προδιαθέτει την ευρύτερη γεωπολιτική ισορροπία που τόσο έχει ανάγκη το παγκόσμιο γεωπολιτικό γίγνεσθαι σε μια κρίσιμη περίοδο. Χωρίς, παράλληλα, να υπεισερχόμαστε στα εσωτερικά ζητήματα ενός κράτους, οφείλουμε να επισημάνουμε την αντίδραση της δυτικής διεθνούς κοινότητας στα τεκταινόμενα στο Αφγανιστάν, την ίδια στιγμή που ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ αλλά και η Ευρωπαϊκή Ένωση δια του Υπάτου Εκπρόσωπου της εξέφρασαν την έντονη τους ανησυχία για τα τεκταινόμενα.
Οι τρέχουσες εξελίξεις στο Αφγανιστάν παραμένουν ανησυχητικές και η ελπίδα παραμένει ότι η άνοδος των Ταλιμπάν στην εξουσία δεν θα επαναφέρει τις θύμησες και μνήμες της δεκαετίας του 1990 αλλά θα περιοριστεί σε μια «Taliban – light» διοίκηση της χώρας που δεν θα προκαλέσει παγκόσμια γεωπολιτική αναταραχή και θα σεβαστεί την ουσία εφαρμογής του διεθνούς δικαίου και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Ο Δρ. Αντώνης Στ. Στυλιανού είναι Λέκτορας Νομικής στο Πανεπιστήμιο Λευκωσίας, LL.B Law (Bristol), Ph.D in Law – International Law and Human Rights (Kent), Διευθυντής Μονάδας Νομικής Κλινικής Πανεπιστημίου Λευκωσίας
