Ο πατέρας μας, Σωτήρης Χατζηπαναγή, γεννήθηκε στις Μάντρες Αμμοχώστου το 1947.
Την αποφράδα εκείνη ημέρα, της 20ης Ιουλίου, ο ένθερμος πατριώτης έτρεξε να στρατολογηθεί για να υπερασπίσει την οικογένειά και την πατρίδα του. Ενώ περίμενε με αρκετούς άλλους στο Τρίκωμο να τους οργανώσουν και να τους στείλουν στο μέτωπο, οι υπεύθυνοι τους στέλνουν πίσω στα σπίτια τους, με εντολή να είναι έτοιμοι μέχρι νεοτέρας ειδοποιήσεως. Η προέλαση των Τούρκων τον βρίσκει στο χωριό του να ασχολείται με τις δουλειές του, με το ραδιόφωνο στο αυτί μήπως τον καλέσουν ξανά στο στρατό. Οι περισσότεροι συγχωριανοί αποφασίζουν και κινούνται νοτιότερα. Αυτός στέλνει την οικογένειά μας (τη μητέρα μου, εμένα 4 ετών και το αδελφό μου 5μηνών) στην Περιστερονωπηγή (το χωριό της μητέρας μου) όπου θα είμασταν πιο ασφαλείς, ενώ ο ίδιος με τους γονείς του και λίγους άλλους, μένουν στις Μάντρες .
Όταν δημιουργείται το δίλημμα και στους τελευταίους αν θα μείνουν στο χωριό ή θα φύγουν, αυτός επιλέγει να μείνει. Η επιλογή του στηρίχθηκε στο γεγονός ότι δεν είχε κανένα λόγο να φοβάται τους γείτονες Τουρκοκύπριους. Λόγω της γεωργοκτηνοτροφικής ενασχόλησης του είχε συχνά επαφές με τους Τουρκοκύπριους των γειτονικών χωριών και οι σχέσεις του με αυτούς ήταν άριστες.
Έτσι, με την προέλαση των τουρκικών στρατευμάτων, εγκλωβίζεται μαζί με άλλους συγχωριανούς του στις Μάντρες. Οι δύσκολες μέρες, τόσο στο χωριό του όσο και στο χωριό Γύψου, όπου μεταφέρθηκαν όλοι λίγες μέρες αργότερα, περνούν με ένταση και φόβο, χωρίς όμως μέχρι στιγμής να τους έχει συμβεί κάτι σημαντικό, κάνοντάς τους έτσι να πιστεύουν ότι πολύ σύντομα θα συναντούσαν τα αγαπημένα τους πρόσωπα.
Σε ανύποπτο χρόνο, την 1η του Σεπτέμβρη 1974, οι Τούρκοι τον επιβίβασαν σε λεωφορείο με αριθμό άλλων εγκλωβισμένων ατόμων συμπεριλαμβανομένων και αρκετών συγχωριανών του με άγνωστο προορισμό. Κατά τη μεταφορά τους, το λεωφορείο σταματά στο τουρκοκυπριακό χωριό Τζιάος. Επιλέγεται μαζί με άλλους τέσσερις συγχωριανούς του, καθώς επίσης και άλλους τρεις από άλλα γειτονικά χωριά και αποβιβάζονται από το λεωφορείο χωρίς κανένα αιτιολογικό.
Από τότε ήταν όλοι τους αγνοούμενοι. Έντονες ήταν οι υποψίες ότι κάτι δεν πήγε καλά στο χώρο όπου τους αποβίβασαν, όμως εντονότερο ήταν το γεγονός ότι δεν υπήρχε λογικό κίνητρο για κακή εξέλιξη.
Ο καταλύτης χρόνος που κρατούσε σκλαβωμένη την αλήθεια για τριάντα τέσσερα τόσα χρόνια μακριά από τα αγαπημένα του πρόσωπα δεν άντεξε. Η αλήθεια για το τι απέγινε εκείνη τη μέρα ξέφυγε, έσπασε τα δεσμά της και πίκρανε όλους μας.
Μένει μόνο αναπάντητο, το μεγάλο ΓΙΑΤΙ.
Ο χώρος στο Τζιάος όπου βρέθηκαν τα οστά Το μνημείο στο Παραλίμνι για τους πεσόντες του χωριού
Τα λείψανα του βρέθηκαν στις 23/3/2006 μαζί με άλλων επτά σε ομαδικό τάφο στο χωριό Τζιάος, ταυτοποιήθηκαν το 2008… Τα οστά του φιλοξενούνται από τις 26/1/2008 στις Αγγλισίδες, μέχρι την τελική δικαίωση που όλοι μας προσδοκούμε και την ταφή τους στο χωριό του τις Μάνδρες.
Δυστυχώς δεν υπάρχει στο μυαλό μας η θύμηση του πατέρα. Σε τόσο μικρή ηλικία δεν μπορείς να έχεις μνήμες, παρά μόνο να διαμορφώσεις στο μυαλό σου την προσωπικότητα και τον χαρακτήρα, το πρότυπο ενός πατέρα από τις διηγήσεις της μητέρας σου αλλά και όσων των έχουν γνωρίσει.
«Άριστος οικογενειάρχης, από όλους αγαπητός τόσο για την καλοσύνη όσο και για την πραότητα του»
Πολλές φορές, νόμιζα ότι κάπου υπάρχει αόριστα μέσα μου, ένιωθα ένα γιατί να με βαραίνει. Η απουσία του έντονη, στις χαρές και στις λύπες.
Σε όλα τα στάδια της ζωής μας η απουσία του μας επηρέαζε, έστω και αν η μητέρα μας προσπαθούσε με κάθε τρόπο να καλύψει τα κενά που μας άφησε η απουσία του και στην συνέχεια των παιδιών μας. Πιο έντονη ήταν η απουσία του στις μεγάλες στιγμές της ζωή μας στους γάμους μας , στις βαφτίσεις των παιδιών μας, ακόμα και στις μεγάλες γιορτές που έσμιγε όλη η οικογένεια.
Όταν άνοιξαν τα οδοφράγματα επισκέφθηκα τα κατεχόμενα, ήθελα να γνωρίσω το χωριό μου, να γνωρίσω τους τόπους που έζησε ο πατέρας μου και τόσο αγάπησε. Όταν πρωτοπήγα στο χωριό μου και στάθηκα έξω από το σπίτι μας, περίμενα ότι θα άνοιγε την πόρτα και θα τον έβλεπα μπροστά μου, δυστυχώς μπροστά μου αντίκρισα έναν Τούρκο έποικο. Πίστευα ότι με το άνοιγμα των οδοφραγμάτων θα είχα την ευκαιρία να ψάξω, να μάθω, να βρω την άκρη αλλά δυστυχώς όλα σταματούσαν στην 1/9/1974.
Η οπή που άφησε η σφαίρα στο κεφάλι του θα μείνει για πάντα χαραγμένη στις ψυχές μας
Μέχρι που το 2008 μαθαίνουμε ότι σε ένα ομαδικό τάφο στο Τζιάος βρέθηκαν και ταυτοποιήθηκαν τα οστά 8 ατόμων, μεταξύ αυτών και του πατέρα μου. Τότε νιώσαμε ότι πλέον όλα έχουν τελειώσει, έστω και οι λίγες ελπίδες ότι μπορούσε να βρεθεί ζωντανός δεν υπάρχουν πια. Αυτή η περίοδος των 34 χρόνων αναζήτησης και αναμονής φτάνει στο τέλος της παίρνοντας το λιγότερο που μπορούσε να πάρεις, τα οστά του πατέρα σου τα οποία θα μπορέσεις να κηδεύσεις με τις πρέπουσες τιμές. Όμως τα αναπάντητα γιατί θα πλανώνται συνέχεια στη σκέψη όλων μας και η οπή που άφησε η σφαίρα στο κεφάλι του θα μείνει για πάντα χαραγμένη στις ψυχές μας. Είναι πολλές φορές που έρχεται στο μυαλό μου η φιγούρα της γιαγιάς μου να περιμένει καθισμένη σε μια καρέκλα το γιος της να επιστρέψει μέχρι τον θάνατο της και διερωτώμαι εάν ζούσε αν θα μπορούσε να αντέξει αυτό το συναπάντημα.
Τα όσα βιώσαμε εμείς και η οικογένεια μας, αλλά και όλες οι οικογένειες των αγνοουμένων ήταν αφορμή να ξεκινήσει για μένα το δικό μου τάμα, να βρω τον τρόπο να κάνω κάτι ώστε να τιμήσω τον πατέρα μου αλλά και τους υπόλοιπους αγνοούμενους και τις οικογένειες του. Τέλος του 2017 ολοκληρώνονται τα γυρίσματά της ταινίας μας με τίτλο Η ΣΦΑΙΡΑ ΥΠΑΡΧΕΙ ΜΕΣΑ. Το σενάριο της ταινίας έχει γραφτεί από την Αναστασία Τσάμη και σκηνοθέτησε ο Πέτρος Χαραλάμπους, με τη συμμετοχή πλειάδας καταξιωμένων Κύπριων ηθοποιών.
Μέσα από τα βιώματα εμένα, του αδελφού μου και όσων έχουν γνωρίσει το πατέρα μας, προσπαθήσαμε μέσω της ταινίας να δώσουμε την ευκαιρία σε όσους την παρακολουθήσουν να γνωρίσουν τα όσα κρύβονται πίσω από τη λέξη Αγνοούμενος.
Σήμερα 47 χρόνια μετά ο αγώνας για τη διακρίβωση της τύχης των περίπου 900 αγνοουμένων θα συνεχιστεί από όλους εμάς τους συγγενείς μέχρι και την διακρίβωση της τύχης και του τελευταίου αγνοουμένου. Δυστυχώς τα τελευταία χρόνια τα αποτελέσματα για εξακρίβωση τις τύχης αγνοουμένων είναι πολύ λίγα εξ αιτίας της στάσης του τουρκικού στρατού να δώσει πληροφορίες για ομαδικούς τάφους.
Ο Πάμπος Χατζηπαναγή είναι εμπνευστής της ταινίας “Η ΣΦΑΙΡΑ ΥΠΑΡΧΕΙ ΜΕΣΑ”
