Η προώθηση και η περαιτέρω ανάπτυξη όλων των τομέων των ανθρωπίνων δικαιωμάτων αποτελεί βασικό πυλώνα των δράσεων της Ευρωπαϊκής Ένωσης και η πιο πρόσφατη εξέλιξη τούτου είναι η εφαρμογή νέων δικαιωμάτων που αφορούν στην βελτίωση της εξισορρόπησης εργασίας – προσωπικής ζωής για γονείς και άτομα που φροντίζουν άλλους από την 2αΑυγούστου 2022, στο πλαίσιο υλοποίησης των προνοιών του Ευρωπαϊκού Πυλώνα για τα Κοινωνικά Δικαιώματα που αποτελεί σημείο – σταθμό στην δημιουργία μιας Ένωσης που να προωθεί και να σέβεται πλήρως τις έννοιες της ισότητας, της δικαιοσύνης και της κοινωνικής ενσωμάτωσης. Όπως δήλωσε χαρακτηριστικά η Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής τον Ιανουάριο του 2021, ο Ευρωπαϊκός Πυλώνας για τα Κοινωνικά Δικαιώματα αποτελεί ένα εγχειρίδιο κανόνων που διασφαλίζει την αλληλεγγύη μεταξύ των γενεών, ένα εγχειρίδιο κανόνων που επιβραβεύει τους επιχειρηματίες που φροντίζουν τους υπαλλήλους τους, που εστιάζει στις θέσεις εργασίας και ανοίγει ευκαιρίες και ο οποίος θέτει τις δεξιότητες, την καινοτομία και την κοινωνική προστασία σε ισότιμη βάση.
Ο Ευρωπαϊκός Πυλώνας Κοινωνικών Δικαιωμάτων περιλαμβάνει 20 βασικές αρχές που χωρίζονται σε τρεις ενότητες, ήτοι την ισότητα ευκαιριών και πρόσβαση στην αγορά εργασίας, τους δίκαιους όρους εργασίας και την κοινωνική προστασία και ένταξη. Οι αρχές αυτές περιλαμβάνουν τομείς όπως η εκπαίδευση, κατάρτιση και δια βίου μάθηση, την ισότητα των φύλων, την ισότητα ευκαιριών, την ενεργό υποστήριξη για την εξεύρεση απασχόλησης, την ασφαλή και ευπροσάρμοστη απασχόληση, τους δίκαιους μισθούς, την ενημέρωση για τους όρους απασχόλησης και προστασία σε περίπτωση απολύσεων, τον κοινωνικό διάλογο και συμμετοχή των εργαζομένων, την ισορροπία μεταξύ επαγγελματικής και προσωπικής ζωής, το υγιές, ασφαλές και κατάλληλα προσαρμοσμένο περιβάλλον εργασίας και προστασία δεδομένων, την φροντίδα και υποστήριξη των παιδιών, την κοινωνική προστασία, τα επιδόματα ανεργίας, το ελάχιστο εγγυημένο εισόδημα, το εισόδημα για ηλικιωμένους και συντάξεις, την ιατροφαρμακευτική περίθαλψη, την ένταξη ατόμων με αναπηρία, την μακροχρόνια φροντίδα, την στέγαση και βοήθεια για τους αστέγους και την πρόσβαση σε βασικές υπηρεσίες.
Ειδικά, όσον αφορά τον άξονα που αφορά στην ισορροπία μεταξύ επαγγελματικής και προσωπικής ζωής, τονίζεται ότι, σύμφωνα με την εφαρμογή που ισχύει από την 2α Αυγούστου 2022 με την έναρξη εφαρμογής της σχετικής Ευρωπαϊκής Οδηγίας, οι γονείς και τα άτομα που έχουν ευθύνες παροχής φροντίδας έχουν δικαίωμα σε κατάλληλο διάστημα άδειας, ευέλικτες ρυθμίσεις εργασίας και πρόσβαση σε υπηρεσίες φροντίδας. Γυναίκες και άνδρες έχουν εξίσου πρόσβαση σε ειδικές άδειες προκειμένου να εκπληρώσουν τις ευθύνες φροντίδας τους και ενθαρρύνονται να προβαίνουν σε ισορροπημένη χρήση τους.
Η Οδηγία για την ισορροπία μεταξύ επαγγελματικής και προσωπικής ζωής (Οδηγία 2019/1158 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 20ης Ιουνίου 2019) επιτελεί ένα διττό ρόλο: πρώτον, την αύξηση της συμμετοχής των γυναικών στην αγορά εργασίας και δεύτερον, στην υιοθέτηση της άδειας που σχετίζεται με την οικογένεια και των ευέλικτων εργασιακών ρυθμίσεων. Υπενθυμίζεται ότι, σύμφωνα με στατιστικά στοιχεία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, το ποσοστό απασχόλησης των γυναικών στην ΕΕ είναι 10,8 ποσοστιαίες μονάδες χαμηλότερο από αυτό των ανδρών ενώ μόνο το 68% των γυναικών με ευθύνες φροντίδας εργάζεται σε σύγκριση με το 81% των ανδρών με τα ίδια καθήκοντα.
Οι νέοι κανόνες που περιλαμβάνονται στην σχετική Ευρωπαϊκή Οδηγία δημιουργεί το κατάλληλο νομοθετικό πλαίσιο για την δημιουργία εκείνων των συνθηκών όπου θα συνδυάζεται η επαγγελματική και η ιδιωτική ζωή. Η εφαρμογή της Οδηγίας αποτελεί υποχρέωση των Κρατών – Μελών στη βάση του ευρωπαϊκού δικαίου.
Ο Δρ. Αντώνης Στ. Στυλιανού είναι Λέκτορας Νομικής στο Πανεπιστήμιο Λευκωσίας, LL.B Law (Bristol), Ph.D in Law – International Law and Human Rights (Kent), Διευθυντής Μονάδας Νομικής Κλινικής Πανεπιστημίου Λευκωσίας
