Έχοντας ελέγξει πολλά χιλιόμετρα αυτοκινητοδρόμων, ως πιστοποιημένος Ελεγκτής Οδικής Ασφάλειας, αλλά και ως συντονιστής του προγράμματος Εκπαίδευσης και Πιστοποίησης των 30 πρώτων Ελλήνων Ελεγκτών Οδικής Ασφάλειας το 2018, αισθάνομαι την ανάγκη να διατυπώσω την άποψή μου για τα έργα συντήρησης και αναβάθμισης του επιπέδου οδικής ασφάλειας στους αυτοκινητοδρόμους.
Στην Ελλάδα έχουμε μια ιδιότυπη στάση ζωής, ήτοι:
- Όταν κάτι γίνεται σωστά, αναστατωνόμαστε και ανησυχούμε, μάλλον γιατί «ξεβολευόμαστε».
- Όταν κάτι γίνεται λάθος ή με σημαντική ανεπάρκεια, εφόσον μας ευνοεί, κλείνουμε τα μάτια και κωφεύουμε.
- Όλα αυτά βεβαίως, μέχρι κάποιοι να υποστούν τις συνέπειες. Τότε κρύβουμε υποκριτικά την ενοχή μας, σπεύδοντας πρώτοι να οργιστούμε και να αγανακτήσουμε.
Θα ήθελα να αναλύσω τις παραπάνω σκέψεις μου δεδομένου ότι, εκτός από τη δικαιολογημένη και εποικοδομητική οργή υπάρχει και η «επικοινωνιακή – υποκριτική» οργή η οποία όπως φαίνεται ότι ευδοκιμεί ιδιαίτερα. Καλοπροαίρετα, θα μπορούσα να θεωρήσω ότι σημαντικό μέρος της «επικοινωνιακής-υποκριτικής» οργής οφείλεται σε βαθιά άγνοια της πραγματικότητας ή σε ημιμάθεια.
Με αφορμή το τραγικό σιδηροδρομικό δυστύχημα στα Τέμπη ήρθαν εκ νέου στην επιφάνεια πολλές παθογένειες για τις οποίες όλοι μας ορθώς οργιζόμαστε και ζητούμε απαντήσεις και λύσεις όπως: η επαγγελματική απάθεια, η ημιμάθεια, οι αστοχίες και οι παραβλέψεις, οι εκ των υστέρων υποσχέσεις για έργα για τη βελτίωση διαδικασιών αλλά και υποδομών. Οργιζόμαστε για όλα όσα δεν έγιναν εγκαίρως, για όλα τα αυτονόητα που κακώς καθυστέρησαν, για όλα όσα οδήγησαν σ’ αυτό το αποτέλεσμα σε μια κρίσιμη υποδομή.
Θα περίμενε κανείς ότι, έχοντας τόσο πρόσφατο το δυστύχημα των Τεμπών, όσο και τις διαμαρτυρίες των πολιτών σε όλη την Ελλάδα για ουσιαστική αλλαγή στη νοοτροπία και στον τρόπο διαχείρισης, συντήρησης κι εξέλιξης των υποδομών, η οποιαδήποτε κωλυσιεργία, αδράνεια και διατήρηση της υφιστάμενης «ανεμελιάς» θα λειτουργούσε πλέον ως κόκκινο πανί, ως μοχλός πίεσης προκειμένου να προχωρήσουν έργα αναβάθμισης των υποδομών.
Κι όμως! Διαβάζοντας τις τελευταίες ημέρες επιστολές διαμαρτυρίας για έργα συντήρησης και αναβάθμισης του αυτοκινητόδρομου Α.Θ.Ε κυρίως στην περιοχή της Πιερίας, καταλαβαίνω πως μάλλον δεν καταλάβαμε τελικά τίποτα.
Διαμαρτύρονται κάποιοι πως οι εργασίες στον αυτοκινητόδρομο προκαλούν καθυστερήσεις και διακινδυνεύουν την οδική ασφάλεια. Διαμαρτύρονται εντόνως και προειδοποιούν για «νέα Τέμπη» στην Πιερία, αγνοώντας πως φωνασκούν για το ακριβώς αντίθετο από αυτό που πραγματικά ισχύει και το έχουμε δει στην πράξη όχι μόνο στα Τέμπη αλλά και αλλού: ότι τα δυστυχήματα συμβαίνουν ακριβώς επειδή δεν έγιναν όταν έπρεπε τα απαιτούμενα έργα αναβάθμισης μιας υποδομής!
Οργιζόμαστε λοιπόν για όλους τους λάθος λόγους. Η κλιματική αλλαγή αποτελεί σήμερα ένα εξαιρετικά σημαντικό παγκόσμιο πρόβλημα, το οποίο έχει επίδραση και στα έργα υποδομής της χώρας μας :
- Ας θυμηθούμε την καταστροφική πλημμύρα στη Μάνδρα Αττικής πριν από λίγα χρόνια, η οποία αποδόθηκε τόσο στην έλλειψη έργων αντιπλημμυρικής προστασίας, όσο και στην ισχυρή βροχόπτωση η οποία σύμφωνα με τους επιστήμονες οφειλόταν στην κλιματική αλλαγή και την επίδρασή της.
- Ας θυμηθούμε την ισχυρή χιονοκαταιγίδα του 2022 στην Αττική και τα προβλήματα που δημιούργησε, φαινόμενο επίσης της δραματικής κλιματικής αλλαγής.
Οφείλουμε λοιπόν να είμαστε προετοιμασμένοι και να μην αγνοούμε, ούτε να εθελοτυφλούμε στις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής οι οποίες επηρεάζουν σαφώς και τις υποδομές.
Οφείλουμε να απαιτούμε τον σχεδιασμό και την αναβάθμιση των υποδομών προκειμένου να καταστούν ανθεκτικές και προσαρμοσμένες στις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής. Όλη η Ευρώπη αλλά και η Αμερική εντείνει διαρκώς την έρευνα για τη διαμόρφωση υποδομών ολοένα πιο «ανθεκτικών» στα ακραία φαινόμενα (Resilient Infrastructure).
Δεν μπορούν να αγνοούν όσοι «οργίζονται» κι ενδιαφέρονται δήθεν για την οδική ασφάλεια και το γενικό καλό, ότι τα έργα που αναβαθμίζουν τις υποδομές βελτιώνουν τις συνθήκες της οδικής ασφάλειας και όχι το αντίθετο.
Δυστυχώς όλη η στάση τους είναι απόρροια συνένωσης διαφόρων πολιτικών και τοπικών μικροσυμφερόντων που έχουν ως στόχο να καθυστερήσουν τα έργα που πραγματοποιούνται, όχι βέβαια προς όφελος της κοινωνίας αλλά για ίδιον όφελος, προτάσσοντας ως επιχείρημα την αγανάκτηση των οδηγών και τις καθυστερήσεις που παρατηρούνται όσο διαρκούν τα έργα.
Εσκεμμένα αποκρύπτουν (μολονότι το γνωρίζουν) το γεγονός, ότι τελικώς, η όποια καθυστέρηση προκαλείται από την εκτέλεση των έργων αναβάθμισης μιας υποδομής κατά την διάρκεια υλοποίησής τους, είναι προσωρινή και σαφώς προτιμότερη από το να κινδυνεύει εσαεί η ζωή των οδηγών λόγω έργων που δεν έγιναν.
Οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής στις υποδομές και τα’ επέκταση στην ποιότητα και ασφάλεια της ζωής μας, είναι ιδιαίτερα δυσμενείς και ανησυχητικές, μάλιστα δε η εκτίμηση των επιστημόνων είναι ότι θα χειροτερέψουν δραματικά. Γι’ αυτό το λόγο δεν μπορεί να είναι αποδεκτή από την κοινωνία η «μία από τα ίδια» αντιμετώπιση, ήτοι:
- Όχι σημαντικά και αναγκαία έργα που δεν υλοποιούνται.
- Όχι συμβάσεις που καθυστερούν, εξυπηρετώντας συμφέροντα τρίτων που εμποδίζουν την οδική ασφάλεια και την ανάπτυξη.
- Όχι σε όσους παρεμποδίζουν κι αντιτίθενται σε έργα που αδιαμφισβήτητα θα βελτιώσουν την ασφάλεια των πολιτών που χρησιμοποιούν τις υποδομές.
- Όχι σε όσους εκδηλώνουν ανεξέλεγκτη οργή, σε περιπτώσεις δυστυχημάτων, ζητώντας ευθύνες από άλλους όταν οι ίδιοι έχουν συμβάλει στην καθυστέρηση υλοποίησης ή ακόμα και ματαίωσης των πανθομολογουμένως απαιτούμενων έργων .
Τα Τέμπη θα πρέπει να λειτουργήσουν με τον πιο δραματικό τρόπο ως έναυσμα και οδηγός, για την έντονη επιτάχυνση της συντήρησης και αναβάθμισης των υποδομών (αυτοκινητόδρομων, σιδηροδρόμων, αεροδρομίων κλπ).
Όλοι μαζί πρέπει να απαιτούμε, να συμβάλουμε και να συναινούμε σε όλα όσα πρέπει να γίνονται για την ασφάλεια όλων μας ΠΡΙΝ συμβεί το κακό και όχι μετά.
Εν κατακλείδι, είναι τόσο επίκαιρη όσο ποτέ η ρήση των προγόνων μας «Κάλλιον του θεραπεύειν το προλαμβάνειν.»
ΗΛΙΟΥ ΝΙΚΟΛΑΟΣ Καθ. Πανεπιστημίου Θεσσαλίας Δ/ντής Εργαστηρίου Οδοποιίας και Οδικής Ασφάλειας
