Οι διαστημικές φιλοδοξίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης προωθούνται πλέον με γοργούς ρυθμούς και στοχεύουν στην δημιουργία μιας πιο ανθεκτικής και πιο ψηφιακής Ευρώπης, στο πλαίσιο της προσπάθειας για την Ευρώπη του αύριο. Στη βάση των πιο πάνω υιοθετήθηκε πρόσφατα προσχέδιο Κανονισμού που αφορά στην ασφαλή διαστημική συνδεσιμότητα ως επίσης και κοινή ανακοίνωση για την προσέγγιση της Ευρωπαϊκής Ένωσης σχετικά με τη διαχείριση της διαστημικής κυκλοφορίας. Τονίζεται εξ υπαρχής ότι το διαστημικό περιβάλλον είναι ιδιαίτερα ανταγωνιστικό, ενώ η χρήση του πρέπει να επιλειτουργεί θετικά ως προς την αποδοτικότητα και την ασφάλεια του, με τα οφέλη που αποφέρει το διάστημα να είναι τεράστια στη νέα εποχή.
Ως αναφέρεται στην εισαγωγή, ο ουσιώδης στόχος των διαστημικών αυτών πρωτοβουλιών της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι η διασφάλιση της σημασίας της διαστημικής τεχνολογίας στην διευκόλυνση της καθημερινότητας των ευρωπαίων πολιτών στο πλαίσιο των στόχων της Ένωσης για ένα πιο ψηφιακό, πράσινο και ανθεκτικό μέλλον. Ήδη, οι εφαρμογές της διαστημικής τεχνολογίας έχουν απτά αποτελέσματα σε διάφορες καθημερινές δραστηριότητες των πολιτών, όπως είναι για παράδειγμα στις μεταφορές, την εφοδιαστική αλυσίδα, την γεωργία, την οικονομία των δεδομένων, τη διαχείριση των φυσικών καταστροφών, την προστασία νευραλγικών υποδομών όπως αεροδρόμια, λιμάνια, ηλεκτροπαραγωγοί σταθμοί κ.ο.κ. Ως τονίζεται συνεχώς, η διαστημική πολιτική της Ευρωπαϊκής Ένωσης δίνει έμφαση στην βελτίωση της καθημερινότητας των πολιτών της Ένωσης και στην ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας της Ευρώπης στο διεθνές διαστημικό περιβάλλον, στο οποίο μετέχουν όχι μόνο κυβερνήσεις, οργανισμοί και δημόσιοι φορείς αλλά και ο ιδιωτικός τομέας.
Το πρώτο μέρος της διαστημικής φιλοδοξίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης όπως έχει ανακοινωθεί στις 15 Φεβρουαρίου 2022 αφορά στην ασφαλή διαστημική συνδεσιμότητα που σχετίζεται για προφανείς λόγους με την ίδια την ανθεκτικότητα της Ένωσης όπως αυτή ορίζεται μέσα από την οικονομική ισχύ, την ψηφιακή πρωτοπορία, την τεχνολογική κυριαρχία, την ανταγωνιστικότητα και την κοινωνική πρόοδο όπως αναφέρει η ίδια η Ευρωπαϊκή Επιτροπή σε σχετική της δήλωση. Το σχέδιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης αναφέρεται σε ένα ασφαλές διαστημικό σύστημα επικοινωνιών το οποίο, σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, θα διασφαλίσει την μακροπρόθεσμη διαθεσιμότητα αδιάκοπης πρόσβασης σε ασφαλείς και οικονομικά αποδοτικές υπηρεσίες δορυφορικών επικοινωνιών παγκοσμίως, υποστηρίζοντας, μεταξύ άλλων, τις κρίσιμες υποδομές και την διαχείριση κρίσεων αλλά και την περαιτέρω ενασχόληση του ιδιωτικού τομέα με την παροχή εμπορικών υπηρεσιών που να διευκολύνουν την πρόσβαση σε προηγμένες, αξιόπιστες και ταχείες συνδέσεις που αποτελούν και έναν από τους στόχους της ψηφιακής δεκαετίας 2030 της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Το όλο κόστος για τις πιο πάνω δράσεις υπολογίζεται στα 6 δισεκατομμύρια ευρώ.
Η δεύτερη δράση αφορά στην διαχείριση της διαστημικής κυκλοφορίας, όπου υπάρχει ανάγκη επιπρόσθετων δράσεων λόγω της αύξησης του αριθμού των δορυφόρων σε τροχιά γύρω από την Γη. Ο στόχος αυτής της δράσης είναι η προστασία της μακροπρόθεσμης βιωσιμότητας των διαστημικών δραστηριοτήτων και η διασφάλιση της ασφάλειας, της προστασίας και της βιωσιμότητας του διαστημικού περιβάλλοντος. Βασική παράμετρος της δράσης αυτής είναι η θέσπιση του κατάλληλου κανονιστικού και νομοθετικού πλαισίου αλλά και η σύναψη διεθνών συμπράξεων προς όφελος υλοποίησης του συγκεκριμένου σκοπού.
Οι διαστημικές φιλοδοξίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης αποσκοπούν στην δημιουργία ενός ανταγωνιστικού διαστημικού οικοσυστήματος που θα προσθέτει στην αξία των δράσεων προς όφελος των πολιτών και των επιχειρήσεων στην ευρωπαϊκή επικράτεια. Οι πιο πάνω δράσεις που ακροθιγώς έχουν αναφερθεί περιλαμβάνονται στους στόχους του ψηφιακού μετασχηματισμού της Ευρώπης και της βιώσιμης χρήσης του διαστήματος.
Ο Δρ. Αντώνης Στ. Στυλιανού είναι Λέκτορας Νομικής στο Πανεπιστήμιο Λευκωσίας, LL.B Law (Bristol), Ph.D in Law – International Law and Human Rights (Kent), Διευθυντής Μονάδας Νομικής Κλινικής Πανεπιστημίου Λευκωσίας
