Η πανδημία δεν έχει μόνο τα επίσημα θύματα της. Τα κρούσματα, τους διασωληνωμένους και τους νεκρούς της. Δεν έχει μόνο τους πονεμένους συγγενείς, εκείνους που αγωνιούν στα νοσοκομεία ή εκείνους που θρηνούν στα νεκροταφεία, για τους προσφιλείς τους.
Η πανδημία έχει καταστήσει δυστυχείς πολύ περισσότερους από όσους έχει πλήξει στη σωματική τους υπόσταση και ακόμη περισσότερους από όσους έχει αφαιρέσει -οριστικά ή προσωρινά- αγαπημένα πρόσωπα.
Η πανδημία μετέδωσε, στο σύνολο των πληθυσμών της γης, το αίσθημα της ανασφάλειας και -ακόμη χειρότερα- το αίσθημα της ανυπόφορα δυσάρεστης αναμονής μιας πιθανής επίθεσης που ετοιμάζει.
Πέραν όμως αυτών και εξαιτίας αυτών–με τα υγειονομικά αμυντικά μέσα που προκάλεσε- η πανδημία επέφερε αλλαγές στην καθημερινή ζωή. Οι αλλαγές ασφαλώς και δεν είχαν τις ίδιες συνέπειες σε όλους τους ανθρώπους. Οι άνθρωποι είναι πολλαπλά διαφορετικοί. Ωστόσο με ένα και μόνο κριτήριο -που αφορά στον χαρακτήρα- θα μπορούσαν να διακριθούν σε εξωστρεφείς και σε ενδοστρεφείς.
Οι εξωστρεφείς ή –διαφορετικά- όσοι έπαιρναν χαρά έξω από το σπίτι, είναι στις μέρες της πανδημίας, οι περισσότερο δυστυχείς. Δεν χρειάζεται να τους φαντασθούμε. Μας είναι γνωστοί.
Είναι όλοι εκείνοι που -στις καλές μέρες- “την έβρισκαν” από τις συναναστροφές. Από τις συναντήσεις στα καφενεία. Από τις συγκινήσεις στα γήπεδα. Από τις συμμετοχές στους εκκλησιασμούς. Από τις ομαδικές πολιτικές ζυμώσεις. Από τις συνδικαλιστικές δραστηριότητες. Από τις συνεστιάσεις. Από τις κινηματογραφικές προβολές. Από τα θέατρα. Από τις συναυλίες….
Οι ενδοστρεφείς ή -αν προτιμάτε- όσοι εξασφάλιζαν χαρά μέσα στο σπίτι, είναι οι λιγότερο ενοχλημένοι. Οι συντελεστές της ψυχικής ευεξίας τους έχουν παραμείνει άθικτοι και προσιτοί, όπως ήταν πριν. Είναι το διάβασμα. Είναι το γράψιμο. Είναι το Internet. Οι ενδοστρεφείς “τα βρίσκουν σκούρα” μόνο όταν χρειάζονται να προσφύγουν στις συνεργασίες ή στις υπηρεσίες άλλων.
Δεν αναφερθήκαμε στον έρωτα. Όχι ότι τον λησμονήσαμε. Ο έρωτας όμως έχει τα δικά του ειδικά προαπαιτούμενα. Θα τα μνημονεύσομε εν καιρώ.
Προσοχή. Όλα όσα αναφέραμε ισχύουν αποκλειστικά για όσους εξακολουθούν να διαθέτουν τα απαραίτητα για τον ανθρώπινο καθημερινό βίο. Όσοι, ενώ είχαν τα απαραίτητα –εννοούνται η εργασία και το εισόδημα- τα έχασαν από την πανδημία έγιναν επίσης οι νέο-δυστυχείς της εποχής. Τόσο δυστυχείς όσο και οι χαροκαμένοι.
Ο Μανώλης Μυλωνάκης είναι ψυχίατρος
