Παρά τη θλιβερή πραγματικότητα των τελευταίων ημερών που μας έχει επηρεάσει και συγκλονίσει, υπάρχουν και κάποιες ημέρες που είναι διαφορετικές και ιδιαίτερες. Και αυτές είναι οι Παγκόσμιες Ημέρες.
Ημέρες που καλό είναι να μην ξεχνάμε, όχι μόνο γιατί υπογραμμίζουν τη διάσταση σημαντικών θεμάτων, κοινωνικών ζητημάτων ή ιστορικών γεγονότων, με σκοπό την ευαισθητοποίηση της παγκόσμιας κοινότητας, όχι μόνο γιατί αποτελούν ημέρες μνήμης και τιμής για εκείνους τους αγώνες που πραγματοποιήθηκαν με σκοπό τη βελτίωση των κοινωνικών συνθηκών, αλλά επειδή εκτός από αυτά, μας υπενθυμίζουν ότι στη ζωή τίποτα δεν είναι δεδομένο. Τα ανθρώπινα δικαιώματα δεν είναι πάντα δεδομένα και διασφαλισμένα. Και αν κάποιος το καλοσκεφτεί και η ίδια η ζωή μας δεν είναι δεδομένη, φράση σκληρή αλλά αληθινή.
Μία τέτοια ημέρα είναι και η σημερινή, Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας. Με αφορμή την ημέρα αυτή, ο Γενικός Γραμματέας του Οργανισμού Ηνωμένου Εθνών, Αντόνιο Γκούτερες, σε δήλωση του ανέφερε: « Η ισότητα των φύλων απομακρύνεται ολοένα και περισσότερο. Στην τρέχουσα πορεία οι ειδικοί στα Ηνωμένα Έθνη τοποθετούν την ισότητα στα 300 χρόνια μακριά. Τα δικαιώματα των γυναικών παραβιάζονται, απειλούνται και καταπατώνται σε ολόκληρο τον κόσμο… Η πρόοδος που έγινε τις τελευταίες δεκαετίες εξαφανίζεται μπροστά στα μάτια μας.»
Όχι 20, 50 ή 100 αλλά 300 χρόνια μακριά, βρισκόμαστε από την επίτευξη της ουσιαστικής ισότητας των φύλων! Και εκεί που πιστεύαμε ότι είχαμε πετύχει σημαντικές κατακτήσεις, σε ορισμένες περιπτώσεις φαίνεται να υποχωρούν ή ακόμα και να ακυρώνονται. Μάλιστα, σε χώρες όπως είναι το Αφγανιστάν τα δικαιώματα των γυναικών περιορίζονται ολοένα και περισσότερο. Σύμφωνα με τον Οργανισμό των Ηνωμένων Εθνών, από τότε που οι Ταλιμπάν κατέλαβαν την εξουσία, οι γυναίκες απαγορεύεται να φοιτούν στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση και στα πανεπιστήμια, να εργάζονται και να κυκλοφορούν σε δημόσιους χώρους, χωρίς να είναι καλυμμένες ολόκληρες. Βέβαια, η καταπίεση, η άνιση μεταχείριση και η εκμετάλλευση εις βάρος των γυναικών λαμβάνει διάφορες μορφές σε παγκόσμιο επίπεδο.
Πρόσφατα, στη χώρα μας εξαρθρώθηκε από την Ελληνική Αστυνομία κύκλωμα εμπορίας ανθρώπων (trafficking), που επιδιδόταν στην οικονομική και σεξουαλική εκμετάλλευση γυναικών που προέρχονταν, κυρίως, από χώρες της Λατινικής Αμερικής. Δεκαπέντε (15) γυναίκες από τη Βραζιλία, την Κολομβία, τη Βενεζουέλα και το Μαρόκο σώθηκαν και απεγκλωβίστηκαν από αυτή την κατάσταση. Κάποιοι εκμεταλλεύθηκαν την ευάλωτη θέση τους, τις έπεισαν για βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης τους στην Ελλάδα, τις εγκατέστησαν σε ξενοδοχείο κάτω από άθλιες συνθήκες και τις εξανάγκαζαν να πραγματοποιούν ερωτικές συναντήσεις με πελάτες έναντι αμοιβής. Προσωπικά πιστεύω, ότι πρόκειται για μία από τις σημαντικότερες υποθέσεις που έχει χειριστεί η Υποδιεύθυνση Αντιμετώπισης Οργανωμένου Εγκλήματος και Εμπορίας Ανθρώπων Αττικής, η οποία κατάφερε να φτάσει στην άκρη του νήματος με τη συνεργασία των κολομβιανών και αμερικανικών αρχών καθώς και μη κυβερνητικών οργανώσεων.
Σπουδαία και εξαιρετική δουλειά, καθώς από τη μία πλευρά εστάλη ένα ηχηρό μήνυμα, ότι κανείς δεν δικαιούται να εκμεταλλεύεται την ανθρώπινη ζωή και τη γυναικεία ύπαρξη με αυτό τον τρόπο -με γνώμονα το κέρδος- ενώ από την άλλη πλευρά απλώθηκε ένα δίχτυ ασφαλείας σε αυτές τις γυναίκες που το είχαν και έχουν πραγματικά ανάγκη. Σπουδαία και εξαιρετική δουλειά από την οποία όχι μόνο προκύπτει η εμπορία ανθρώπων, ως μία μορφή βίας εις βάρος των γυναικών , αλλά επιπλέον αναδύεται ένα σημαντικό κοινωνικό θέμα, δυστυχώς. Αυτό της «αντικειμενοποίησης» και της «σεξουαλικοποίησης» των γυναικών, αποτέλεσμα χρόνιων προκαταλήψεων και στερεοτύπων∙ στερεοτύπων που θέλουν τη γυναίκα ευαίσθητη και γλυκιά, θελκτική και εύθραυστη, ετεροκαθοριζόμενη και υποδεέστερη, επικεντρωμένη στην προσωπική της ζωή και μόνο.
Και αν μία γυναίκα αποκλίνει από αυτές τις νόρμες, τότε δε θεωρείται καλή ή ικανή. Αν μία γυναίκα δεν περιποιείται τον εαυτό της, τότε μπορεί να γίνει θέμα σχολιασμού. Και αν τον περιποιείται, τότε θεωρείται ότι δεν είναι καλή επαγγελματίας. Αν πάλι εστιάσει στην επαγγελματική της ζωή, πιστεύεται ότι δεν ενδιαφέρεται για το σύζυγο ή τα παιδιά της. Και αν ασχολείται με την οικογένεια της, τότε λογίζεται ως ανεπαρκής επαγγελματίας. Αν δεν έχει παντρευτεί, τότε πιστεύεται ότι δεν έχει ανταποκριθεί στους κοινωνικούς της ρόλους και υποχρεώσεις. Και αν έχει παντρευτεί και δεν έχει αποκτήσει παιδί, τότε θεωρείται άτυχη και κακομοίρα. Αλήθεια, πόσες φορές έχουμε ακούσει ή συμμετάσχει και εμείς σε συζητήσεις με τέτοιο περιεχόμενο;
Στην καθημερινότητα μας, τις περισσότερες φορές, η γυναίκα αντιμετωπίζεται με αμφιθυμικές συμπεριφορές και διαθέσεις, λόγω του φύλου της. Επειδή είναι γυναίκα. Ωστόσο, οι έμφυλες ανισότητες, τα επίπεδα των οποίων κυμαίνονται και διαμορφώνονται ανάλογα με την εκάστοτε κοινωνία, αναπαράγονται και ταυτόχρονα πηγάζουν από αυτά τα «μικρά» και «καθημερινά» στοιχεία της συμπεριφοράς του ατόμου. Από τον τρόπο με τον οποίο αντιμετωπίζονται οι γυναίκες σε καθημερινό και διαπροσωπικό επίπεδο, μέχρι και τον τρόπο που αντιμετωπίζονται σε θεσμικό επίπεδο.
Ίσως αν σκεφτόμασταν ότι από αυτά «τα μικρά» μπορεί να δημιουργηθούν «τα μεγάλα», ότι από αυτές τις απλοϊκές αντιλήψεις διαμορφώνονται οι ατομικές συμπεριφορές και οι καταστάσεις διάκρισης και ενίοτε εκμετάλλευσης, ο κόσμος μας θα ήταν πιο μαγικός, οι κοινωνίες μας θα ήταν καλύτερες και οι πόλεις μας θα ήταν πιο όμορφες. «¨Όμορφη πόλη, φωνές μουσικές, απέραντοι δρόμοι, κλεμμένες ματιές. Ο ήλιος χρυσίζει χέρια σπαρμένα. Βουνά και γιαπιά, πελάγη απλωμένα.», όπως ακούγεται και σε αυτό το μοναδικό τραγούδι του Μίκη Θεοδωράκη.
Ιωάννα Ροτζιώκου – Αξιωματικός Ελληνικής Αστυνομίας – Κοινωνιολόγος
