“Οτιδήποτε βλέπεις μπορεί να γίνει ένα παραμύθι και μπορείς να βγάλεις μια ιστορία από οτιδήποτε αγγίξεις.”
~Χανς Κρίστιαν Άντερσεν ~ (2 Απριλίου 1805 – 4 Αυγούστου 1875).
Η Παγκόσμια Ημέρα Παιδικού Βιβλίου γιορτάζεται κάθε χρόνο στις 2 Απριλίου την ημέρα που γεννήθηκε ο μεγάλος Δανός παραμυθάς Χανς Κρίστιαν Άντερσεν.
Την καθιέρωσε η Διεθνής Οργάνωση Βιβλίων για τη Νεότητα (Ιnternational Board on Books for Young People – ΙΒΒΥ) το 1966. Από τότε, κάθε χρόνο, ένα διαφορετικό εθνικό τμήμα της οργάνωσης αυτής επιλέγει ένα θέμα και καλεί έναν εξέχοντα συγγραφέα να γράψει ένα μήνυμα και έναν γνωστό εικονογράφο να σχεδιάσει μια αφίσα, που διανέμονται σε όλο τον κόσμο, με σκοπό να τονίσουν την αξία των βιβλίων και της ανάγνωσης, και να ενθαρρύνουν τη διεθνή συνεργασία για την ανάπτυξη και τη διάδοση της παιδικής λογοτεχνίας.
Για το 2025 υπεύθυνο για την επιμέλεια του υλικού του εορτασμού είναι το Τμήμα των Κάτω Χωρών. Το ποίημα προέρχεται από την εικονογραφημένη ποιητική συλλογή Alle wensen van de wereld (2021) της συγγραφέα Rian Visser και της εικονογράφου Janneke Ipenburg, βιβλίο το οποίο βραβεύτηκε με τα βραβεία Zilveren Griffel στην Ολλανδία και Gouden Poëziemedaille (Χρυσό Μετάλλιο Ποίησης) στο Βέλγιο.
Η Rian Visser γράφει συναρπαστικά βιβλία γεμάτα χιούμορ που αρέσουν πολύ στα παιδιά. Δραστηριοποιείται και στην εκπαίδευση σχεδιάζοντας ψηφιακά μαθήματα δημιουργικής γραφής και προώθησης της ανάγνωσης τα οποία οι εκπαιδευτικοί μπορούν να χρησιμοποιήσουν δωρεάν.
Το μήνυμα της σημερινής Παγκόσμιας Ημέρας Παιδικού Βιβλίου είναι «Η γλώσσα των εικόνων» και προσκαλεί τα παιδιά παγκοσμίως να εξερευνήσουν τη δύναμη της φαντασίας μέσω της τέχνης και της ποίησης.
Τη μετάφραση του μηνύματος από τα ολλανδικά επιμελήθηκε η Μαργαρίτα Μπονάτσου:
«Η γλώσσα των εικόνων»
“Μπορείς να ζωγραφίσεις κάτι
για τα λόγια
και για τα πράγματα που λέω;
Μετά να ζωγραφίσεις
ένα κενό στην ημέρα,
το κρύο,
τον αέρα,
έναν κόμπο στο λαιμό
ή μια ώρα κακή,
τον βήχα και
τον αναστεναγμό,
τη μυρωδιά από το ζεστό ψωμί,
τον χρόνο,
μια στιγμή,
το τέλος μα και του ονείρου
την αρχή
τον τόπο όπου κάποτε,
τον τόπο όπου ποτέ
τον τόπο όπου σύντομα
κάτι μεγάλο θα συμβεί,
τον πόνο από μια πληγή,
της θάλασσας τη γεύση
αλμυρή.
Είναι πολλά, πάρα πολλά,
αυτά που θα ήθελα να δω,
τον έρωτα,
μια μέρα που θα ΄ρθει,
κάποτε, μπορεί.
Φτιάξε εικόνες
από το ποίημά μου,
ελεύθερα να αισθανθείς,
κι αν από μένα προέρχονται
τα λόγια αυτά
είναι δικά σου
τώρα πια.”
Την αφίσα φιλοτέχνησε η εικονογράφος παιδικών βιβλίων Janneke Ipenburg από τις Κάτω Χώρες, γνωστή για την ποιητική και τρυφερή οπτική αφήγηση της. Έχει δουλέψει σε αρκετές ταινίες κινουμένων σχεδίων και σήμερα είναι σχεδιάστρια χαρακτήρων για ένα μεγάλο κινέζικο stop-motion animation. Το 2023 αναγνωρίστηκε το έργο της στη μακρά λίστα των World Illustration Awards.
Στην Ελλάδα, όπως κάθε χρόνο, το Ελληνικό Τμήμα της IBBY – Κύκλος του Ελληνικού Παιδικού Βιβλίου, παροτρύνει τους φορείς που ενδιαφέρονται να συμβάλλουν στον εορτασμό της Παγκόσμιας ημέρας Παιδικού Βιβλίου με εκδηλώσεις σε σχολεία, βιβλιοπωλεία, βιβλιοθήκες και άλλους χώρους δείχνοντας την αγάπη τους για τα βιβλία και το διάβασμα. Η αφίσα με το μήνυμα τυπώθηκε στα ελληνικά από τις εκδόσεις Πατάκη και διανέμεται με τη φροντίδα τους. (Πηγή: Greek IBBY)
Ποια είναι όμως η αξία και τα οφέλη του βιβλίου στην ανάπτυξη του παιδιού;
Το παιδικό βιβλίο είναι ένα ταξίδι σε κόσμους μαγικούς, φανταστικούς, ένα ταξίδι στο άγνωστο που συνοδεύεται από συναισθήματα χαράς, συγκίνησης, δράσης, έκπληξης, δημιουργικότητας. Ένας φίλος με ανεκτίμητη αξία! Ένα παράθυρο γνώσης και εμπειριών!
Είναι εξαιρετικά σημαντικό τα παιδιά να μάθουν να διαβάζουν εξωσχολικά βιβλία από μικρά και να αγαπήσουν το διάβασμα, τόσο για το “ταξίδι” όσο και για τη συνολικότερη ανάπτυξη των νοητικών και συναισθηματικών ικανοτήτων τους.
Ποτέ δεν είναι πολύ νωρίς να φέρουν οι γονείς σε επαφή τα παιδιά τους με τα βιβλία αφού κάθε βιβλίο ανταποκρίνεται στις ανάγκες κάθε ηλικίας. Υπάρχουν βιβλία που απευθύνονται ακόμα και στην βρεφική ηλικία, σε μικρό σχήμα, με έντονα χρώματα, ήχους και ιδιαίτερες υφές, φτιαγμένα από αδιάβροχο ύφασμα ή πλαστικό ακόμα και για μασούλημα! Μεγαλώνοντας περνάμε σε όμορφα εικονογραφημένα παραμύθια αλλά και ιστορίες που έχουν ομοιοκαταληξία και ρυθμό ικανά να τραβήξουν την προσοχή, να κεντρίσουν την περιέργεια και να αγγίξουν την ψυχή των παιδιών. Τα παιδιά λειτουργούν με βιωματικό τρόπο, γι’ αυτό το βιβλίο θα πρέπει νακρατά αμείωτο το ενδιαφέρον τους, να τα κάνει να απορροφηθούν από την ιστορία, να ταυτιστούν με τους ήρωες, να αγωνιούν για τη συνέχεια και να τα βοηθήσει να γίνουν καλοί αναγνώστες και ακροατές.
Η σημασία του παιδικού βιβλίου στην ανάπτυξη των παιδιών είναι μεγάλη. Το διάβασμα συμβάλει στην ανάπτυξη του λόγου, της έκφρασης και του εμπλουτισμού της γλώσσας, έχει αποδειχτεί ότι ο γραπτός λόγος περιέχει πλουσιότερο λεξιλόγιο από τον προφορικό. Επίσης ενισχύει τη θέληση για μάθηση, τις γνωστικέςδεξιότητες και την εξάσκηση της μνήμης. Αναπτύσσει τη φαντασία, την επιθυμία για εξερεύνηση. Καλλιεργεί την ανάπτυξη της προσωπικότητάς τους, της συναισθηματικής τους νοημοσύνης και δημιουργούνται κατά την ανάγνωση δυνατοί δεσμοί ανάμεσα στο γονιό και στο παιδί. Διδάσκει αξίες, όπως ο σεβασμός σε κάθε μορφή διαφορετικότητας και η αποδοχή του άλλου όπως είναι. Βοηθά να ξεπεραστούν φοβίες τους, όπως ο γιατρός, οι ενέσεις, το σκοτάδι, τα τέρατα κτλ, και να εξηγηθούν γεγονότα όπως οι απώλειες ανθρώπων από τη ζωή τους και τα διαζύγια των γονέων. Τα παιδιά με το διάβασμα γίνονται πιο επικοινωνιακά και αποκτούν αυτοπεποίθηση, εφόδια για την μετέπειτα ζωή τους.
Για να μάθουν όμως τα παιδιά να αγαπούν τα βιβλία οφείλουν οι γονείς να είναι τα πρώτα τους αναγνωστικά πρότυπα. Ας μην ξεχνάμε πως τα παιδιά μιμούνται.
Ωστόσο το διάβασμα δεν πρέπει να γίνει καταναγκασμός αλλά να περάσει στη συνείδηση του παιδιού ως κάτι διασκεδαστικό, μια δραστηριότητα που θα δίνει χαρά, θα το μαγεύει, θα το γεμίζει συναισθήματα και θα το κρατά σε ανυπομονησία για το επόμενο μαγικό ταξίδι στο κόσμο του παραμυθιού… ακριβώς όπως γράφει ο αγαπημένος μας παραμυθάς Ευγένιος Τριβιζάς στο «Ο Ύμνος του Βιβλίου»:
“Πες μου κάτι, τι αξίζει πιο πολύ από φλουριά;
Πες μου κάτι, τι χαρίζει γέλιο, κέφι και χαρά;
Έλα, πες μου τι γεμίζει παρηγοριά την καρδιά;
Έλα, πες μου τι σκορπίζει την πιο μαύρη συννεφιά;
Έλα, πες μου τι ‘ναι εκείνο που με κάνει και δακρύζω,
Που με κάνει να γελάω, που με κάνει να ελπίζω;
Έλα, πες μου τι ‘ναι εκείνο που με κάνει να γιορτάζω,
Που με κάνει να πετάω, στα ουράνια να καλπάζω;
Ένα βιβλίο! Ένα βιβλίο!
Ένα βιβλίο που μαγεύει, όνειρα στο νου φυτεύει
Και στο ταξίδι της ζωής, πιστά μας συντροφεύει!”.
Αποστολίδου Κατερίνα
