Εδώ και πενήντα σχεδόν χρόνια, πάγια και διαχρονική θέση όλων των διαδοχικών Κυβερνήσεων Κύπρου και Ελλάδος ήταν και παραμένει η επίλυση του Κυπριακού μέσω εποικοδομητικού διαλόγου υπό την αιγίδα του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών (ΟΗΕ). Παρόλο που, για αρκετούς, η επαναλαμβανόμενη, αλλά σταθερή αυτή θέση φαντάζει αδιάφορη έως κουραστική, εντούτοις όμως, είναι διεθνώς παραδεκτό πως μόνο εντός ενός συγκεκριμένου πλαισίου μπορεί να γίνει η επανέναρξη των διαπραγματεύσεων προκειμένου να καταφέρουμε να πετύχουμε βήματα προόδου για επίλυση του εθνικού μας προβλήματος. Συναφώς, η επικείμενη Άτυπη Πενταμερής Συνάντηση, στο τέλος Απριλίου του τρέχοντος έτους, αποτελεί ένα ουσιαστικό βήμα προς την κατεύθυνση αυτή και κρίνεται πολύ σημαντική, αν όχι και καθοριστική.
Ξεκάθαρος στόχος μας είναι η επίτευξη θετικής εξέλιξης προς την κατεύθυνση λύσης του Κυπριακού
Η δική μας πλευρά, χαιρετίζει την πρωτοβουλία του ΟΗΕ και δη την πρόσκληση του Γενικού Γραμματέα στο τραπέζι των συζητήσεων και, την ίδια στιγμή, δηλώνει την πλήρη ετοιμότητά της για συμμετοχή στην Άτυπη Πενταμερή, προσδοκώντας πως αυτή η συνάντηση δύναται, υπό προϋποθέσεις, να οδηγήσει, αισίως, σε ουσιαστική επανέναρξη των συνομιλιών, με στόχο τη λύση του κυπριακού προβλήματος εντός του συμφωνημένου πλαισίου λύσης. Δημόσιες και χωρίς κόστος δηλώσεις και τοποθετήσεις, δεν αποπροσανατολίζουν τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας από την προσήλωσή του στη δίκαιη και βιώσιμη λύση του Κυπριακού, μέσω της επανέναρξης των συνομιλιών. Άλλωστε, η βαρύτητα του λόγου ενός ηγέτη, έναντι του λαού του αλλά και έναντι των συνομιλητών του, κρίνεται στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων και όχι από ανέξοδες τοποθετήσεις. Ξεκάθαρος στόχος μας είναι η επίτευξη θετικής εξέλιξης προς την κατεύθυνση λύσης του Κυπριακού, στη βάση του συμφωνημένου πλαισίου. Συνεπώς, παρά τις δυσκολίες, αλλά και την απαισιοδοξία που, εν μέρει, δικαιολογημένα υπάρχει λόγω της αδιάλλακτης τουρκικής στάσης, αισιοδοξούμε ότι στην Άτυπη Συνάντηση θα υπάρξει θετικό αποτέλεσμα. Μελετώντας το διεθνές πεδίο και τις τρέχουσες εξελίξεις, διαπιστώνει κάποιος ότι η τουρκική πλευρά προβληματίζεται για πιθανή αλλαγή στάσης στο Κυπριακό. Όχι, βέβαια, γιατί ξαφνικά θα πειστεί να αναγνωρίσει το παράνομο της κατοχής και την παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην Κύπρο, ούτε γιατί ενδιαφέρεται πραγματικά για τα καλώς νοούμενα και ευρέως επικαλούμενα συμφέροντα και δικαιώματα των τουρκοκυπρίων, αλλά, γιατί, είναι φανερό, ότι επιθυμεί να εξυπηρετήσει τους δικούς της στρατηγικούς στόχους και φιλοδοξίες. Προς τούτο, παραπέμπω στις πρόσφατες θέσεις που εξέφρασαν οι κύριοι Ερντογάν και Τσαβούσογλου, περί επιθυμίας ενίσχυσης των σχέσεων Τουρκίας και Ευρωπαϊκής Ένωσης. Αποτελεί κοινό τόπο ότι, η επιδίωξη της Άγκυρας, για αναβάθμιση των ευρωτουρκικών σχέσεων σχετίζεται με προβλήματα στο εσωτερικό της, αλλά και με την αλλαγή πολιτικής ηγεσίας στις ΗΠΑ. αλλά και τις πρόσφατες εξελίξεις στην περιοχή του Αραβικού Κόλπου.
Είναι η στιγμή που η Ευρωπαϊκή Ένωση μπορεί και οφείλει, να διαδραματίσει καθοριστικό ρόλο στην επίτευξη λύσης
Αλλά, και για την ίδια την Ευρωπαϊκή Ένωση, η επίλυση του Κυπριακού έχει, τεράστια σημασία παράγοντας ο οποίος κρίνεται πολύ θετικός για την δική μας πλευρά, δεδομένου ότι οι όποιες θετικές εξελίξεις στις παράλληλες ενέργειες βελτίωσης ευρωτουρκικών σχέσεων, δημιουργούν, συνακόλουθα, θετικό αντίκτυπο για εξεύρεση λύσης και στο κυπριακό. Γι’ αυτό και σήμερα, όσο ποτέ άλλοτε, είναι η στιγμή που η Ευρωπαϊκή Ένωση μπορεί και οφείλει, να διαδραματίσει καθοριστικό ρόλο στην επίτευξη λύσης στη βάση του συμφωνημένου πλαισίου. Αναμφίβολα, η εμπλοκή της Ευρωπαϊκής Ένωσης κατά τη διάρκεια της τελευταίας διαπραγματευτικής διαδικασίας ήταν καταλυτικής σημασίας, αφού για πρώτη φορά επιτεύχθηκαν σημαντικότατες συγκλίσεις. Τα τελευταία χρόνια, επιδιώξαμε με συνέπεια την ενίσχυση αυτής της εμπλοκής στις συνομιλίες για το Κυπριακό. Άλλωστε, αυτά επιβεβαιώνονται και επισφραγίζονται και από τα πρόσφατα Συμπεράσματα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, γίνεται σαφής και ξεκάθαρη αναφορά για το Κυπριακό. Μεταξύ άλλων, καταγράφεται η επιθυμία της Ευρωπαϊκής Ένωσης για διορισμό εκπροσώπου που θα συμμετέχει στις συνομιλίες ενώ, παράλληλα, καθίσταται σαφές ότι το μέλλον των ευρωτουρκικών σχέσεων περνά μέσα και από την επίλυση του Κυπριακού. Η θέση αυτή, αλλά και η γενικότερη στάση της Ευρωπαϊκής Ένωσης καθίσταται πλέον ξεκάθαρη σε σχέση με τον επιδιωκόμενο στόχο της Διζωνικής Δικοινοτικής Ομοσπονδίας (ΔΔΟ) και δεν είναι τυχαίο ότι η ίδια η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει, κατ’ επανάληψη, εκφράσει με απόλυτη σαφήνεια τη θέση της αυτή τόσο προς τα Ηνωμένα Έθνη όσο και προς την Τουρκία. Η έκβαση αυτή και ο καθορισμός των συγκεκριμένων πολιτικών κατευθύνσεων, συνιστούν αποτέλεσμα των δικών μας σταθερών και επίμονων προσπαθειών προς τα όργανα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, που έχουν πλέον εμπεδωθεί και αξιοποιούνται ως ένα κεκτημένο στο πλαίσιο των διαπραγματεύσεων.
Ως εκ των πιο πάνω, και παρά τη συντονισμένη και διαχρονική προσπάθεια της Τουρκίας για αμφισβήτηση της Διζωνικής Δικοινοτικής Ομοσπονδίας, μέσω πληθώρας τουρκικών δηλώσεων αλλά και προτάσεων που υποβλήθηκαν στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων, επικαλούμενη ακόμη και δήθεν δηλώσεις του ίδιου του Προέδρου της Κυπριακής Δημοκρατίας για λύση δύο κρατών, η δική μας πλευρά προσέρχεται στην Άτυπη Πενταμερή με σαφή και ξεκάθαρο στόχο, τη λύση ΔΔΟ. Σημειώνω ότι, σύμφωνα με πρόσφατες δηλώσεις της Αμερικανίδας Πρέσβειρας στην Κύπρο, η επιδιωκόμενη λύση για εξεύρεση μιας δίκαιης και βιώσιμης λύσης ΔΔΟ στην Κύπρο υποστηρίζεται και από τις ΗΠΑ, στο πλαίσιο των ψηφισμάτων του ΟΗΕ. Είναι πεποίθησή μας ότι, η ΔΔΟ αποτελεί τη μορφή λύσης που η μεγάλη πλειοψηφία των ελληνοκυπρίων και των τουρκοκυπρίων θα αποδεχθεί και που μπορεί να επανενώσει την Κύπρο, σεβόμενη τα ανθρώπινα δικαιώματα όλων ανεξαίρετα των κατοίκων της. Λαμβάνοντας υπόψη και την τελευταία διαπραγματευτική διαδικασία, καθώς και τα μοντέλα ομοσπονδιών που λειτουργούν δημοκρατικά ανά τον κόσμο, η ΔΔΟ, ακόμη και με τους όποιους ενεχόμενους και αναπόφευκτους συμβιβασμούς, είναι η μόνη μορφή λύσης που διασφαλίζει τα δικαιώματα των κατοίκων της πατρίδας μας με επιστροφή εδαφών υπό ελληνοκυπριακή διοίκηση και που καθησυχάζει την πλειονότητα των ανησυχιών του κυπριακού λαού.
Μη αποδεκτές ή συζητήσιμες οποιεσδήποτε θέσεις για νομιμοποίηση του σημερινού status quo
Όμως, σε καμία περίπτωση, είναι αποδεκτές ή συζητήσιμες οποιεσδήποτε θέσεις για νομιμοποίηση του σημερινού status quo, για δήθεν συνομοσπονδία, για δύο κράτη, για προσάρτηση των κατεχομένων στην Τουρκία. Η διχοτόμηση ενός μικρού κράτους όπως είναι η Κύπρος και δεδομένης της γεωγραφικής της θέσης, δεν θα φέρει ούτε την ειρήνη ούτε την ασφάλεια και την προοπτική που όλοι επιζητούμε για το μέλλον της χώρας μας. Είναι σε αυτό ακριβώς το πλαίσιο που ο Πρόεδρος Αναστασιάδης προώθησε ουσιαστικά μέτρα οικοδόμησης εμπιστοσύνης, αγνοώντας οποιεσδήποτε δηλώσεις της τουρκικής πλευράς για μη ύπαρξη πιθανότητας επαναδιαπραγμάτευσης της λύσης ΔΔΟ. Τα μέτρα που εισηγήθηκε ο Πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας για Οικοδόμηση Εμπιστοσύνης έγιναν για δύο ουσιαστικούς λόγους. Ο πρώτος, αφορά στην ανταπόκρισή του στο αίτημα του Γενικού Γραμματέα των ΟΗΕ για εξεύρεση τέτοιων μέτρων τα οποία θα μπορούσαν να υιοθετηθούν. Ο δεύτερος λόγος έχει να κάνει με την υπό εξέλιξη πρωτοβουλία επανέναρξης συνομιλιών και την ανάγκη δημιουργίας του κατάλληλου περιβάλλοντος το οποίο να ενισχύει τη διαπραγματευτική διαδικασία και, συνεπώς, την αποφυγή ενεργειών οι οποίες δυσχεραίνουν την όλη προσπάθεια. Οι εισηγήσεις αυτές, εάν και εφόσον υιοθετηθούν, θα ενισχύσουν την προσπάθεια και την προοπτική επίλυσης του κυπριακού στη βάση του συμφωνημένου πλαισίου. Δεν αποσκοπούν στην εξυπηρέτηση επικοινωνιακών σκοπιμοτήτων ούτε προσδοκούν να αντικαταστήσουν την ανάγκη επίλυσης του Κυπριακού.
Συνοψίζοντας, δηλώνω εμφαντικά ότι η δική μας πλευρά ουδέποτε αρνήθηκε τον διάλογο, όταν και όποτε προτάθηκε από τον Γενικό Γραμματέα του ΟΗΕ, αλλά ούτε και ενδείκνυται να τον αρνηθούμε. Απεναντίας, για μας αποτελεί προϋπόθεση εκ των ων ουκ άνευ για επίτευξη πραγματικού αποτελέσματος και επίτευξη λύσης στο κυπριακό. Άλλωστε, όλες οι χώρες, ο διεθνής παράγοντας, η Ευρωπαϊκή Ένωση, οι ΗΠΑ, αλλά και η Ρωσία, αυτόν τον διάλογο υποστηρίζουν. Ανέκαθεν, επιμένουμε να υποστηρίζουμε, και να διεκδικούμε μια λύση βασισμένη στα ψηφίσματα και τις αποφάσεις του Συμβουλίου Ασφαλείας ΟΗΕ. Εφόσον τα ψηφίσματα αυτά καθορίζουν τη μορφή και τη βάση της λύσης του προβλήματος, πιστεύουμε ότι ο Γενικός Γραμματέας θα λειτουργήσει μέσα στο πλαίσιο των όρων εντολής του, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι δεν θα πρέπει να αναλάβει κάποιες πρωτοβουλίες για να υπάρξει διέξοδος, σε περίπτωση που η υφιστάμενη κατάσταση δεν δώσει δυνατότητες περαιτέρω διαπραγμάτευσης. Οι θέσεις μας, λοιπόν, παραμένουν αναλλοίωτες, σταθερές και ξεκάθαρες, επαναλαμβάνοντας πως η μόνη βιώσιμη μορφή λύσης είναι η ΔΔΟ, όπως αυτή καθορίζεται στα ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας. Πρόκειται για μορφή λύσης που είναι συμβατή με τις αρχές και αξίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, κράτος μέλος της οποίας είναι και θα συνεχίσει να είναι η Κύπρος. Στην Άτυπη Πενταμερή θα προσέλθουμε για να καθοριστούν επακριβώς και επίσημα πλέον οι θέσεις των δυο πλευρών. Είμαστε καλά προετοιμασμένοι για όλα τα πιθανά ενδεχόμενα. Όμως, δεν πρόκειται να αποδεχτούμε αλλαγή βάσης και μορφής λύσης, επιδιαιτησίες και ασφυκτικά χρονοδιαγράμματα. Πιστεύουμε ότι, η επίσημη κατάθεση των θέσεων των δύο πλευρών θα δώσει την ευκαιρία στον Γενικό Γραμματέα του ΟΗΕ να σηματοδοτήσει την έναρξη των συνομιλιών μεταξύ των δύο πλευρών και, σίγουρα, θα δώσει την ευκαιρία και δυνατότητα στα δύο μέρη να προχωρήσουν ένα βήμα πιο κοντά στην εξεύρεση δίκαιης και βιώσιμης λύσης στο κυπριακό πρόβλημα.
Ο Βασίλης Πάλμας είναι υφυπουργός παρά τω Προέδρω της Κυπριακής Δημοκρατίας
