Η εγγραφή του χαλλουμιού στους καταλόγους των προϊόντων Προστατευόμενης Ονομασίας Προέλευσης (ΠΟΠ) της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, αποτέλεσε διαχρονικό στόχο της Κυπριακής Δημοκρατίας, ο οποίος χρονολογείται ακόμη και πριν από την ένταξη της χώρας μας στην ΕΕ. Η υποβολή της αίτησής μας στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή, έγινε τον Ιούλιο του 2014. Μετά από μια μακρά περίοδο έντονων διαβουλεύσεων, η Κύπρος επιτυγχάνει την κατοχύρωση του εθνικού της αγροτικού προϊόντος, που αν αξιοποιηθεί σωστά, μπορεί να φέρει τεράστια οφέλη στον αγροτικό και μεταποιητικό τομέα, αλλά και γενικότερα στην κοινωνία και οικονομία του τόπου.
Η επόμενη μέρα της κατοχύρωσης του χαλλουμιού ως προϊόντος ΠΟΠ, μας βρίσκει έτοιμους για να διαχειριστούμε τις προκλήσεις και τις ευκαιρίες που δημιουργούνται και προετοιμασμένους για να εφαρμόσουμε τα όσα προβλέπει και σηματοδοτεί αυτή η εξέλιξη.
Διότι, όπως είναι γνωστό, το χαλλούμι είναι ένα προϊόν που χαίρει μεγάλης εμπορικής επιτυχίας εδώ και χρόνια, όχι μόνο στην Ευρώπη αλλά σε όλο τον κόσμο και αποτελεί το δεύτερο σημαντικότερο εξαγωγικό προϊόν της Κύπρου, μετά τα φάρμακα. Και είναι επόμενο, οι προσδοκίες που είχαν δημιουργηθεί από την υποβολή ακόμα της αίτησης εγγραφής του χαλλουμιού, μέχρι και σήμερα με την κατοχύρωσή του, να είναι τεράστιες. Από τις εμπειρίες που έχουμε από παραδείγματα άλλων προϊόντων, τα προϊόντα ΠΟΠ γίνονται συνήθως γνωστά και επιτυχημένα και εκτός των συνόρων τους, τόσο αυτά όσο και οι περιοχές που τα παράγουν. Στην περίπτωση του χαλλουμιού, όμως, τα οφέλη από την κατοχύρωσή του ως ΠΟΠ διευρύνονται και αποκτούν εξαιρετικά μεγαλύτερη σημασία.
Ενδεικτικά αναφέρουμε ότι, ακόμα και πριν την κατοχύρωση και συγκεκριμένα την τριετία 2017-2019, η ποσότητα των εξαγωγών χαλλουμιού εκτινάχθηκε από τους 23.431 τόνους στους 33.672 τόνους, σημειώνοντας αύξηση της τάξης του 43%. Η αξία δε των εξαγωγών χαλλουμιού το 2019 έφτασε τα 224 εκ.
Λόγω της τεράστιας αυτής επιτυχίας του χαλλουμιού, προϊόντα μιμητισμού με την επωνυμία «χαλλούμι» διεισδύουν στις αγορές, με αποτέλεσμα να βρίσκονται σήμερα σε εξέλιξη πέραν των 80 δικαστικών υποθέσεων που συνδέονται με περιπτώσεις αμφισβήτησης του εμπορικού σήματος του χαλλουμιού.
Με την κατοχύρωση του χαλλουμιού ως ΠΟΠ, δημιουργείται μια ισχυρή ασπίδα προστασίας γύρω από την ονομασία του και τα προϊόντα μιμητισμού δεν θα είναι δυνατό πλέον να χρησιμοποιούν την επωνυμία «χαλλούμι». Η κατοχύρωση μάλιστα έγινε σε μια καθοριστική στιγμή, αφού πολύ πρόσφατα το χαλλούμι θεωρήθηκε γενόσημο προϊόν από ευρωπαϊκό Δικαστήριο. Συνεπώς, η επιτυχία της κατοχύρωσης του χαλλουμιού καθίσταται στις μέρες μας ακόμα πιο σημαντική και αποκτά ιδιαίτερη αξία.
Παρά τα προφανή οφέλη, η καταχώρηση του χαλλουμιού ως ΠΟΠ δημιούργησε ανησυχίες και αντιδράσεις που σχετίζονται με την επάρκεια αιγοπρόβειου γάλακτος και κάλυψη της ζήτησης, τη διαχείριση των προϊόντων που αποκλίνουν από τις προδιαγραφές του χαλλουμιού (πχ. προϊόντα με χαμηλά λιπαρά κτλ.), καθώς και τις πιθανές βελτιώσεις στον φάκελο του προϊόντος. Για αντιμετώπιση όλων των ευκαιριών και προοπτικών που διανοίγονται με την κατοχύρωση αλλά και για τη διαχείριση των προκλήσεων που προκύπτουν από τους όποιους περιορισμούς απορρέουν από τον συγκεκριμένο φάκελο, η Κυβέρνηση έχει ήδη αρχίσει να υλοποιεί ένα πολύ συγκροτημένο και ολοκληρωμένο πλάνο.
Για παράδειγμα, μέσα από τις δύο τελευταίες προκηρύξεις του επενδυτικού μέτρου του Προγράμματος Αγροτικής Ανάπτυξης, θα δοθούν για επέκταση και εκσυγχρονισμό της αιγοπροβατοτροφίας γύρω στα 30 εκ. ευρώ μέχρι το 2022, ενώ μέσω ειδικού ερευνητικού προγράμματος διατίθενται ακόμα 7 εκ. ευρώ για την αύξηση της παραγωγής γάλακτος των ντόπιων φυλών αιγοπροβάτων. Παράλληλα, έχουμε συγκροτήσει τεχνοκρατική ομάδα που θα εξετάσει όλες τις ανησυχίες που έχουν εκφραστεί, ευελπιστώντας πάντα στην θετική ανταπόκριση και εποικοδομητική συνεργασία όλων των εμπλεκομένων, ώστε να ξεπεραστούν οποιεσδήποτε δυσκολίες και να αξιοποιηθεί η τεράστια δυναμική που δημιουργείται γύρω από το προϊόν.
Η προστασία της ονομασίας «Χαλλούμι» (Halloumi) «Hellim», αφορά ολόκληρη την Κύπρο, περιλαμβανομένων και των προϊόντων που θα παράγονται στις περιοχές της Κυπριακής Δημοκρατίας που δεν ελέγχονται από την Κυπριακή Κυβέρνηση. Οι ανησυχίες που εκφράστηκαν για αυξημένο ανταγωνισμό από την παραγωγή χαλλουμιού στα κατεχόμενα, καθησυχάζονται από το γεγονός ότι οι διαδικασίες παραγωγής του προϊόντος θα ελέγχονται με τον ίδιο αυστηρό τρόπο, τόσο στις κατεχόμενες όσο και στις ελεύθερες περιοχές.
Σε ό,τι αφορά στην εμπορία του χαλλουμιού από τις κατεχόμενες περιοχές, ο Διεθνής Οργανισμός BureauVeritas θα εξουσιοδοτηθεί από την Κυπριακή Δημοκρατία να πραγματοποιεί τους ελέγχους ως προς την τήρηση των προδιαγραφών του σχετικού φακέλου ενώ οι φυτουγειονομικοί έλεγχοι θα γίνονται στις κατεχόμενες περιοχές επίσης από Διεθνή Οργανισμό. Μόνο τα προϊόντα που πληρούν τις φυτοϋγειονομικές προδιαγραφές και τις προδιαγραφές του προϊόντος ΠΟΠ, θα μπορούν να τυγχάνουν εμπορίας μέσω της πράσινης γραμμής. Κατ’ αυτόν τον τρόπο ανοίγεται για τους Τουρκοκύπριους παραγωγούς ένα παράθυρο ευκαιρίας για νόμιμη εμπορία του χαλλουμιού που παράγουν στην ευρωπαϊκή αγορά.
Έχει γίνει ξεκάθαρο από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή ότι αποκλείονται οποιεσδήποτε εισαγωγές ζώων ή γάλακτος από την Τουρκία στα κατεχόμενα και για να αρχίσει η εμπορία του προϊόντος μέσω της πράσινης γραμμής, θα πρέπει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή να εκδώσει ειδική απόφαση, αφού πειστεί ότι η κατεχόμενη περιοχή είναι απαλλαγμένη ζωονόσων. Αποτελεί προϋπόθεση για την παραγωγή του προϊόντος η πλήρης συμμόρφωση με το κοινοτικό κεκτημένο για όλες τις πτυχές των διαδικασιών πιστοποίησης του ως ΠΟΠ, σε ολόκληρη την Κύπρο, χωρίς παρεκκλίσεις για κανένα. Μάλιστα, θα είναι η πρώτη φορά που το ευρωπαϊκό κεκτημένο θα εφαρμοστεί συγκροτημένα στις κατεχόμενες περιοχές.
Αυτή τη χρονική στιγμή, η κατοχύρωση του χαλλουμιού στέλνει και ένα μήνυμα στους Τουρκοκύπριους συμπατριώτες μας, ότι μέσα από τις διαδικασίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, σε μια ενωμένη πατρίδα μπορούν να έχουν πολλαπλά οφέλη. Παράλληλα, αν καταφέρουμε να εργαστούμε από κοινού, θα στείλουμε και μήνυμα συνεργασίας μέσα στο πλαίσιο της ευρύτερης ευρωπαϊκής οικογένειας.
Εν κατακλείδι, η αποκλειστικότητα που θα έχει πλέον η Κύπρος στην παραγωγή του χαλλουμιού, μπορεί να φέρει σημαντικά οικονομικά οφέλη για όλη την αλυσίδα παραγωγής του προϊόντος: στη γεωργία, την κτηνοτροφία και την τυροκομία. Η κατοχύρωση του χαλλουμιού όμως μπορεί να είναι καταλύτης θετικών εξελίξεων όχι μόνο για τον αγροτικό τομέα αλλά γενικότερα για την κοινωνία και την οικονομία του τόπου. Πρόκειται για μια ιστορική εξέλιξη και μια εξαιρετική επένδυση για το μέλλον της Κύπρου.
Ο Δρ. Κώστας Καδής είναι Υπουργός Γεωργίας, Αγροτικής Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος της Κυπριακής Δημοκρατίας
