Η καταγωγή μου προέρχεται από πραγματικά πονεμένους λαούς. Είμαι Αρμένισσα από την πλευρά του πατέρα μου και Μικρασιάτισσα από τη μητέρα μου. Οι προπαππούδες μου, Μπεντρός και Ισκουί Αλεξανιάν σφαγιάσθηκαν στη Γενοκτονία. Η γνωριμία του Αρμένιου παππού μου, του Γερβάντ και της Ελληνίδας Μικρασιάτισσας γιαγιάς μου, της Χριστίνας, έμελλε να αποδειχθεί μοιραία. Οι δυο τους πρωτοσυναντήθηκαν μικρά παιδιά όταν τα βλέμματα τους έσμιγαν από τα αντικριστά σχολεία που μαθήτευαν στο Μπαλού Κεσέρ, κάνοντας το καρδιοχτύπι αναπόφευκτο. Ο Γερβάντ και η Χριστίνα ερωτεύτηκαν, μέχρι που το 1922 η Καταστροφή χώρισε τους δρόμους τους.
Ο Γερβάντ μετά τον ξεριζωμό, έφτασε ταλαιπωρημένος στην Ελλάδα. Εκεί, στο λιμάνι του Πειραιά – χώρος υποδοχής Μικρασιατών- η μοίρα έφερε μπροστά του την όμορφη Χριστίνα. Τη θυμήθηκε… πώς θα μπορούσε να ξεχάσει αυτό το κορίτσι που είχε φτάσει ορφανό στην Ελλάδα;
Η παροικία των Αρμενίων δεν πήρε πολύ θετικά το καρμικό αντάμωμα, καθότι η Χριστίνα δεν ήταν Αρμένισσα, όμως ο Γερβάντ επέμεινε και την παντρεύτηκε. Έτσι, περισσότερο από πείσμα νομίζω δεν μετέδωσε τη μητρική του γλώσσα στο γιο του, δηλαδή τον πατέρα μου, άρα ούτε εγώ δυστυχώς μιλάω την αρμένικη γλώσσα. Παρόλα αυτά νιώθω βαθιά Αρμένισσα, νιώθω την καταγωγή μου, τις ρίζες μου… Αυτά τα τρία γράμματα –ιαν που συνιστούν την κατάληξη του επιθέτου μου, με έκαναν από πολύ μικρή να νιώθω υπερήφανη για την καταγωγή μου… την πιστοποιούσαν κάτι σαν γνήσιο υπογραφής.
Τον Γερβάντ, δεν τον γνώρισα πέθανε πολύ μικρός. Έτσι οι περισσότερες μνήμες στο σπίτι προέρχονταν από την οικογένεια της μητέρας μου, από τη Σινασό της Καππαδοκίας. Ο ξεριζωμός ήταν αγκάθι στις μνήμες της οικογένειάς μου… πονούσε, δεν ήθελαν να το μνημονεύουν… Θυμάμαι όταν ήμουν μικρή να ζητάω από τη γιαγιά μου, τη Χριστίνα να επισκεφθούμε τα πατρογονικά της και δεν ήθελε… σαν να είχε κλείσει εκείνη η πόρτα της ζωής της για πάντα. Οι πρόγονοι μου ήταν αυτό που λέμε “νοικοκυραίοι” στην Αρμενία και το γεγονός πως ήρθαν εδώ, ξεκινώντας από το μηδέν και τα κατάφεραν τους γέμιζε υπερηφάνεια. Έφεραν μαζί με την υπερηφάνεια τους, τον πολιτισμό τους και ενσωματώθηκαν στην ελληνική κοινωνία. Επούλωσαν τις πληγές τους, αλλά δεν ξέχασαν.
Το 2017 ήρθαν στη ζωή μου, “Τα τετράδια της Ανζέλ Κουρτιάν”, από την ίδια την κόρη της, Νέλλη Χανικιάν. Η Ανζέλ Κουρτιάν μια νοικοκυρά που δεν πρόλαβε να μορφωθεί, καταγράφει με κάθε ειλικρίνεια τη συγκλονιστική πορεία της ζωής της. Η μαρτυρία και το προσωπικό βίωμα της ηρωίδας που αναφέρεται σε μια κρίσιμη δεκαετία της ιστορίας του αρμενικού λαού και του ελληνισμού της Μικράς Ασίας. Περιγράφει όλο το οδοιπορικό θανάτου… τη Γενοκτονία των Αρμενίων , τη Μικρασιατική Καταστροφή, την Καταστροφή της Σμύρνης και τον ερχομό της πια στην Ελλάδα. Διαβάζοντας τις προσωπικές της σελίδες, ξυπνούσαν τα αρμένικα κύτταρα μου και ένιωθα βαθιά την ανάγκη με πολλη μεγάλη συγκίνηση, να μεταφέρω την ιστορία της στη σκηνή. Έτσι δημιουργήθηκε αυτή η παράσταση “Τα τετράδια της Ανζέλ Κουρτιάν”, όταν συνάντησα τον Πρόεδρο του Πολιτιστικού Συλλόγου Ν. Σμύρνης, Βαγγέλη Χατζατουριάν και του μίλησα για το όραμα μου. Αποτέλεσε την πρώτη πολιτιστική παραγωγή του Δήμου Ν. Σμύρνης. Έκτοτε, μετά από 90 παραστάσεις, ομολογώ οτι το κοινό συγκινείται πολύ και μου δίνει κουράγιο να συνεχίζω. Όλη η ζωή της “Ανζέλ Κουρτιάν” ξυπνούσε μέσα από τις λέξεις που αποτύπωνε στο χαρτί και μια παλλόμενη αλήθεια που κάνει γνωστό το ζήτημα ενός ολόκληρου λαού.
Φωτογράφος: Δημήτρης Καλογερής Φωτογράφος: Δημήτρης Καλογερής
Τον Δεκέμβριο του 2019 βρέθηκα σε Νέα Υόρκη και Βοστώνη, όπου παρακολούθησαν την παράσταση με αγγλικούς υπέρτιτλους και μια ιδιαίτερα θερμή υποδοχή, τόσο Ομογενείς όσο Αμερικανοαρμένιοι και Αμερικάνοι. Συμπτωματικά όσο βρισκόμουν στην Αμερική πέρασε από τη Γερουσία το ζήτημα της Γενοκτονίας και θυμάμαι πόσο έμπρακτα το εισέπραξε ο κόσμος στην Αμερική. Κι ενώ στα τοπικά δελτία ήταν πρώτη είδηση όλοι ανέμεναν με έντονο καρδιοχτύπι εάν θα το υπέγραφε ο –τότε-Πρόεδρος των ΗΠΑ.
Τελικά, 24 Απριλίου 2021 ο Αμερικανός Πρόεδρος Τζο Μπάιντεν αναγνώρισε τη Γενοκτονία των Αρμενίων από τους Οθωμανούς, κατά την 106η επέτειό της, μια απόφαση τεράστιας κοσμοιστορικής σημασίας που δικαιώνει τη μνήμη των θυμάτων. Όλος ο πλανήτης, πλην της Τουρκίας αγκάλιασε αυτη την απόφαση , δίνοντας ένα μήνυμα στον πολιτισμένο κόσμο πως η αναγνώριση της Γενοκτονίας των Αρμενίων δεν ήρθε για να τιμωρήσει αλλά για να αποκαταστήσει την ιστορική Αλήθεια. Πάνω σε αυτή και μόνο με αυτή μπορούμε να εδραιώσουμε την Ειρήνη.
Κανείς πρώην Πρόεδρος των ΗΠΑ δεν είχε τολμήσει την αναγνώριση της Γενοκτονίας. Ακόμη και ο Ρήγκαν όταν είχε χρησιμοποιήσει τον όρο αυτό, αναγκάστηκε να ανακαλέσει μετά από τουρκικές πιέσεις. Ο Μπάιντεν έκανε έργο αυτό που είχε εξαγγείλει και προεκλογικά. Η πρωτοβουλία του Προέδρου των ΗΠΑ απομονώνει και φέρνει προ των ευθυνών της, την Τουρκία. Η γειτονική χώρα αρνείται την Ιστορία, όμως μόνο σε αντίθετη περίπτωση θα μπορούσαμε να δημιουργήσουμε ένα μέλλον ιστορικό, ειρηνικό και δίκαιο.
Η ιστορία δεν τιμωρεί, διδάσκει… Ένιωσα με έναν τρόπο ότι η ψυχή των προγόνων μου, η ψυχή της Ανζέλ Κουρτιάν αγαλλίασε από εκεί ψηλά. Μέσα στον τόσο πόνο που βιώνουν πια τα θύματα τρίτης γενιάς ήταν μια αγαλλίαση η δικαίωση των προγόνων τους. Ο αγώνας συνεχίζεται…
